Тупроқшунослик асослари

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
32 
Кейинчалик Ўрта Осиѐда йирик тупроқшунослар И.П.Герасимов, 
В.А.Ковда, А.А.Роде, Н.А.Розанов ва бошқаларнинг тупроқ географияси, 
физикаси, борасидаги ишлари пахтачилик районларини ўрганишда 
М.А.Орлов, И.Н.Антипов-Каратаев, С.М.Рижов, М.А.Панков, Н.В.Кимберг, 
М.У.Умаров. М.Б.Баходиров, А.М.Расулов, О.К.Комилов, Х.Махсудов, 
И.Туропов ва бошқаларнинг хизматлари катта. 
 
Назорат саволлари: 
1. В.В.Докучаев, Н.М.Сибирцев, П.А.Костичев, В.Р.Вильямс ва ҳозирги 
замон олимларининг тупроқ ҳақидаги таърифларини айтинг? 
2. Тупроқ қатламининг вазифалари? 
3. Тупроқ ва ўсимликлар ўртасидаги узвий боғлиқлик тўғрисида
нималарни биласиз?
4. Тупроқшунослик фанининг бошқа фанлар ўртасида тутган ўрни? 
5. Тупроқшунослик фанининг ривожланиш тарихи ҳақида сўзланг? 
7. Ўрта Осиѐ республикалари тупроқларини ўрганишда қайси олимларнинг
хизмати катта? 
8. Минерал ва тоғ жинсларининг таърифи? 
9. Тоғ жинслари ва минералларнинг нураш турлари ва уларга таъсир этувчи 
омиллар? 
10. Нураш махсулотлари (рухляк) қандай жараѐнлар туфайли пайдо бўлади 
ва уларнинг яхлит жинсларидан фарқи? 
 
 
2-МАВЗУ:ТУПРОҚ ПАЙДО БЎЛИШ ЖАРАЁНЛАРИНИНГ 
УМУМИЙ СХЕМАСИ.ТУПРОҚ ПАЙДО ҚИЛУВЧИ ОМИЛЛАР. 
Режа. 
1. Тупроқ пайдо бўлиш жараѐнининг умумий схемаси. 
2. Тупроқ генезиси, эволюцияси ва тупроқ зоналари бўйича В.В.Докучаев 
таълимоти. 
3. Тупроқ пайдо қилувчи омиллар.
 
. 
 
2.1. Тупроқ пайдо бўлиш жараѐнининг умумий схемаси. 
Тупроқ тоғ жинсларидан пайдо бўлган. Аммо тупроқ ўзининг бир 
қанча хусусиятлари, айниқса унумдорлиги, яъни ўсимликларни сув, ҳаво ва 
озиқ моддалари ҳамда бошқа ҳаѐт омиллари билан таъмин этиш хусусияти 
билан тоғ жинсларидан кескин фарқ қилади. Ўзига хос ана шу хусусиятларга 
эга бўлган табиий жинс ҳисобланган тупроқнинг пайдо бўлишида нураш ва 
тупроқ пайдо бўлиш жараѐнлари ўзаро муносабати натижасида кечадиган 
жараѐнлар катта аҳамият касб этади. Тупроқ пайдо бўлиш жараѐнлари 
Таянч иборалар:
 тупроқ пайдо қилувчи омиллар, тоғ жинслари, 
тупроқ генезиси, сув, ҳаво, озиқа моддалар, нураш

---