O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

 
2. Grechixa donining sifat ko`rsatkichlari. 
 
Grechixa doni boshqa yorma donlaridan o`zining uch qirrali (uchburchak 
piramidaga  o`xshash)  shakli  bilan  ajralib  turadi.  Don  meva  qobig’i  (16...25 
%)  bilan  qoplangan  bo`lib,  tuzilishi  bo`yicha  gul  plyonkasini  eslatadi. 
Mag’izda yupqa urug`’ qobig’i (1,5...2,0 %) va aleyron qatlam (4,0...5,0 %) 
bor.  Grechixaning  murtagi  katta  (10...15  %)  bo`lib,  endospermaning  ichida 
joylashgan  bo`ladi  va  lotincha  S  harfiga  o`xshaydi.  endospermi  unsimon  va 
juda mo`rt bo`ladi. 
Grechixa  yormasi  silliqlanmaydi,  bu  uning  shakli,  endospermasini 
tuzilishi va murtakni joylashuvi bilan tushintiriladi. 
Grechixa  doni  tarkibida  uchraydigan  aralashmalar  bug’doy  va  tatar 
grechixasini ajratish juda qiyindir. 
Grechixa doni uchun asosiy texnologik ko`rsatkichlarga donning yirikligi 
va tekislanganligi kiradi. Grechixa donini yirikligi bo`yicha oltita fraktsiyaga 
ajratilishi sababli bu ko`rsatkichlar juda keraklidir. Yirik fraktsiyali grechixa 
donlarida  meva  qobig’i  miqdori  kam  bo`ladi  va  yaxshi  ajraladi.  Bunday 
donlarning  qobig’ini  ajratganda  mayda  don  fraktsiyalariga  nisbatan  kam 
miqdorda maydalangan mag’iz hosil bo`ladi.