O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

5. Grechixa donini qobig’idan ajratishdan oldin yirikligi bo`yicha 
fraktsiyalarga ajratish. 
Grechixa  donini  qayta  ishlab  yorma  olish  quyidagi  jarayonlardan  tashkil 
topgan:  qobiq  ajratishdan  oldin  donni  yirikligi  bo`yicha  fraktsiyalarga 
ajratish; qobiq ajratish; qobiq ajratishda hosil bo`lgan mahsulotlarni aralash; 
yorma va chiqindilarni nazorat qilish. 

---

 
104 
Qobiq ajratishdan oldin grechixa doni yirikligi bo`yicha oltita fraktsiyaga 
ajratiladi.  Donni  fraktsiyalarga  ajratish  keyingi  jarayonda  mag’iz  va  qobig’i 
olinmagan  donni  bir  biridan  ajratishda  kerakdir.  Bundan  tashqari  asosiy 
saralash  bilan  birga  yana  qo`shimcha  ikkita  vazifa  bajariladi: donni  yirikligi 
bo`yicha  tekislash  -  qobiq  ajratish  jarayonini  yaxshilaydi,  maydalangan 
mag’iz va unni chiqishini kamaytiradi; donda qolgan ajralishi qiyin bo`lgan 
chiqindilarni qo`shimcha ajratish imkonini beradi . 
Donni fraktsiyalarga ajratish A1-BKG rusumli yorma ajratgichlarda yoki 
A1-BRU  rusumli  elakdonlarda  bajariladi.  Saralashda  asosiy  talab  donni 
yirikligi  bo`yicha  juda  katta  aniqlikda  bir  xilligini  ta`minlash.  Har  bir  don 
fraktsiyasida chegaralangan miqdorda boshqa o`lchamli don bo`lishiga ruxsat 
beriladi.  Yirik  fraktsiya  donlarida  juda  yirik  donlarning  miqdori  2  %  dan, 
mayda  donlarning  miqdori  4...6  %  dan  oshmasligi  kerak.  Mayda  don 
fraktsiyalarida  esa  yirik  don  miqdori  5  %  dan,  mayda  don  3  %  dan  ko`p 
bo`lmasligi kerak. 
Donning tarkibidan chiqindilarni qo`shimcha ajratib olish uchun A1-BRU 
rusumli  elakdonlarda  har  bir  fraktsiya  doni  uchburchak  teshikli  g’alvirlarda 
saralanadi 22-jadval. 
22-jadval  
Ajralishi qiyin bo`lgan chiqindilarni ajratish uchun qo`llanadigan g’alvirlar. 
Don fraktsiyasi 
raqami 
G’alvir teshigining 
diametri, mm 
(g’alvirda qolgan don 
fraktsiyasini belgilaydi) 
Uchburchak teshik 
tomonlarining 
o`lchamlari, 
mm 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
4,5 
4,2 
4,0 
3,8 
3,6 
3,3 
7,0 
6,0...6,5 
6,0 
5,5...6,0  
5,0...5,5 
5,0