K o m m u t a t s I ya t I z I m L a r I

BQ 
1 (n- kanallar) 
N (n- kanallar) 
(n- kanallar) 
(n- kannallar) 
1 
 
M 
chiqish
UTBL 
Р
i 
Р
i 
Р
i 
Р
i 
в
11 
в
1М 
в
N1 
в
NM 
kirish
UTBL 

---

126 
5.5b- rasm. NxM sig‘imli FKB 
5.5 b- rasmda har bir UTBL n - oddiy liniyalardan iborat bog‘lam 
sifatida ko‘rsatilgan. Ekvivalent sxema har biri N kirish va M chiqishdan 
iborat n ta kommutatorga ega.
Har bir kommutatorda faqat bir xil nomli kanallar kommutatsiyasi 
mumkin, kommutatsiyalanayotgan kiruvchi va chiquvchi liniyalarda bir xil 
vaqt holatini egallovchi fazoviy kommutatsiya bloklarining bu xususiyati 
shu bilan birga ularning jiddiy kamchiligi hamdir, bu kamchilik ayniqsa 
eng katta yuklama soatida (EKYUS) ichki bandlikni vujudga kelishida 
namoyon bo‘ladi. Ichki bandliklar kommutatsiya paytida bo‘sh bir xil 
nomli vaqt holatlarining mavjud bo‘lmasligi tufayli, ularni ulash mumkin 
bo‘lmaganligi uchun vujudga keladi.
Sxemaning ikkinchi farqli xususiyati, bu kommutatsiya nuqtalarining 
ventillarini guruhli boshqarishdir. Bu xususiyat shu bilan xarakterlidirki, 
unda agar biron - bir FKB ning ventili, masalan, V
11
- R
i
ketma - ketlik 
bilan boshqarilsa, uni boshqa qo‘shni ventillarni ham gorizontal, ham 
vertikal bo‘yicha boshqarish uchun ishlatib bo‘lmaydi. FKB integral 
sxemalarda masalan: “VA”, “YOKI”, “YO‘Q”, “MS” va “DMS” larda 
tuzilishi mumkin.
5.6- rasmda “VA”, “YOKI” turdagi sxemalarda bajarilgan sxemasi 
ko‘rsatilgan. FKB da mos kirishni mos chiqish bilan ulash BQ dan 
keladigan buyruq bo‘yicha bajariladi.
Kommutator 
NxM 
1 
Kommutator 
NxM 
n 
1 
n 
1 
N 
1 
M 
1 
n 
1 
n 
1 
N 
1 
M 
1 
n 
N 
M 
1 
1 
n
ka
nna
li
N
kirish 
UTBL
n
ka
na
ll
i
M
c
hiqi
sh
UTBL

---

127 
5.6- rasm. “VA”, “YOKI” turidagi sxemalarda bajarilgan FKB 
BQ da FKB ning kirish va chiqish adreslari mavjud. Boshqaruv 
signallari davriy ravishda BQ dan mos vaqt kanali ulanishi vaqtida keladi.
5.1 ifodaning tahlili shuni ko‘rsatadiki, uning har 
ij
Y
funksiyasining 
amalga oshirish 
ij
Y
adresi bo‘yicha Nx1 turidagi boshqaruvchi tanlash 
sxemasi orqali amalga oshirilishi mumkin. Bunday misol tariqasida 
)
(
_
1
a
f
X
S
V
Z
i
i
n
i


funksiyani amalga oshiruvchi multipleksor bo‘lishi 
mumkin, bu erda 
S
- boshqaruv signali, 
)
(
a
f
i
- kommutatsiyalanadigan 
i
X
kirishning adresi. 
5.7- rasmda multipleksor negizida bajarilgan FKB keltirilgan. 
5.7- rasm. Multipleksor negizidagi FKB 
5.8- rasmda 16x16 turidagi FKB da ikkita kirish va ikkita chiqish 
kanallarini kommutatsiya jarayoni misol tariqasida keltirilgan. 
X
1 
adress 
Boshqaruv 
MS 
1 
М 
АSh 
BSh 
1 
n 
X
2 
Z 
MS 
MS 
ASh 
BSh