K o m m u t a t s I ya t I z I m L a r I

5.3. Fazoviy kommutatsiya blokining qurilish tamoyili 
 
Raqamli kommutatsiya tuguni va tizimlarida ikki tuzilmadagi 
kommutatsiya bloklari, FKB va VKB ishlatiladi. FKB da uzatish 
tizimlarining bog‘lovchi liniyalari (UTBL) belgilangan kiruvchi va 
chiquvchi kanallarning sinfazli kommutatsiyasi uchun mo‘ljallangan. 
Shuning uchun u traktga xotirlash qurilmasini (XQ) qo‘llashni talab 
qilmaydi.FKB da kommutatsiyalanadigan liniyalarda aynan bir vaqt 
holatini egallaydigan kanallar kommutatsiyasi amalga oshiriladi. FKB N 
ta kirish va M ta chiqishdan iborat fazoviy kommutatordir. Kirishlarga va 
chiqishlarga mos ravishda n – vaqtli kanallarning kiruvchi va chiquvchi 
UTBL lari ulangan. Bunday kommutator N x M kommutatsiya nuqtasiga 
ega bo‘ladi, FKB ventillarda (elektron kaliti), “VA”, “YOKI”, 
multipleksor va demultipleksorlarda qurilishi mumkin. Agar FKB impulsli 
ventillar turidagi elektron kalit asosida qurilgan bo‘lsa, har bir NxM 
kommutatsiya nuqtasiga elektron kalitlari (EK) ulanadi (5.5a- rasm).
M
j
,
1


---

125 
5.5a- rasm. Ventil asosida qurilgan FKB 
Har bir ventil ikkita kirishga va bitta chiqishga ega, kirishlardan biri 
asosiy bo‘lib, ikkinchisi esa boshqaruv qurilmasi bilan bog‘langan 
boshqaruvchi hisoblanadi.
Ventillarni boshqarish P
i
impulsli ketma - ketlik bilan amalga 
oshiriladi, ularning vaqt holatlari IKM tizimining kanalli oraliqlarning 
holatlari bilan sinxronlangan bo‘ladi. Har bir ventil ixtiyoriy P
i 
– ketma - 
ketlik bilan boshqarilishi mumkin. (
n
i
,
1

) va ventilning boshqaruv 
kirishiga n dan iborat ixtiyoriy ketma - ketlik soni berilishi mumkin. 
Ventil ochilganda uning asosiy kirishi chiqish bilan ulanadi, natijada vaqt 
holati P
i
- boshqaruv ketma - ketligining vaqt holatiga mos keladigan 
kanalda UTBL ning kiruvchisidan chiquvchisiga IKM signallarni 
translyasiya qilish uchun imkon beradi. Ventilni ochish vaqti boshqaruv 
ketma - ketlik impulsining uzunligiga teng, u esa o‘z navbatida kanalli 
oraliq uzunligiga teng. Agar ulanish o‘rnatish zarur bo‘lsa, masalan, 
birinchi UTBL ning 1, 5 va 7 kanallari bilan birinchi chiquvchi UTBL 
ning xuddi shunday kanallari bilan, hamda birinchi kiruvchi UTBL ning 2, 
3 va 21 kanallari bilan, chiquvchi M liniyaning bir nomli kanallari bilan 
ulash kerak bo‘lsa, unda V
11
ventilning boshqaruvchi kirishga P
1
,P
5
va P
7 
V
1m
ventilning boshqaruvchi kirishiga esa P
2
, P
3
, P
21 
ketma- ketlik berish 
etarlidir. 
5.5b - rasmda har birida n impulsli kanallarga ega UTBL NxM 
sig‘imli ko‘rib chiqilgan KB ning fazoviy ekvivalenti tasvirlangan.