Buxoro davlat universiteti pedagogika fakul’teti texnologik ta’lim kafedrasi

Ko’klab ulash usuli.
Old bo’lak bort qotirmasining qil qatlami ustunga 
qo’yilib, old bo’lak bilan bort qotirmasining chetlari va ko’krak bo’rtmalari 
bir-biriga moslanadi. Old bo’lak o’ngidan bostirib ko’klanadi.

---

103 
 
a
в 
53 – rasm. Old bo’lakka bort qotirmasini: 
a 
– ko’klab 
ulash 
 
в – yelimlab 
ulash 
 
Ikkinchi baxyaqator yoqa o’miziga, adip qaytarmasining qayrilgan 
ziyiga va bort chetiga parallel qilib,ulardan 3-4 sm masofada yuritiladi. 
Uchunchi baxyaqator yelka qirqimidan 5-6 sm pastroqda o’mizning qirqimidan 
va bort qotirmasining ichki qirqimidan 3-4 sm narida, shu qirqimlarga parallel 
qilib yuritiladi. 
Bort qotirmasi yoqa o’mizining cheti, yelka cheti, o’miz cheti va bort 
cheti bo’ylab old bo’lakka moslab qirqiladi. Adip qaytarma qaviq qirqilgandan 
keyin, har qaysi old bo’lak uning qotirmasi tomondan yuqorida 
ko’rsatilganidek, to’rt bosqichda dazmollanadi.
Yelimlab ulash usuli.
Yelimlab ulashdan oldin, ikkala old bo’lak 
ularning teskarisi tashqarisiga qaratilib juftlanadi, ustiga andaza qo’yib, yoqa 
o’mizining , adip qaytarmasi, borti va etagining konturlari aniq belgilab 

---

104 
chiqiladi. Old bo’laklar cheti bichish mashinasida yoki qaychida belgi chiziqlar 
bo’ylab qirqib tashlanadi. (49 – b rasm)
 
Old bo’lakka bort qotirmasi quyidagicha yelimlab ulanadi: 
1.Old bo’lakning yuqori vitachkasi va bo’rtma choki bor joylariga
teskarisi tomondan yelka qirqimidan 7-8 sm qochirib yelim plyonka qo’yiladi; 
2. Old bo’lak bilan bort qotirmasi maxsus yostiqlari bor pressda ulanadi. 
Buning uchun, old bo’lak teskarisi yuqoriga qaratilibmoslanib qo’yiladi. 
Bunda, qotirma bilan old bo’lak chetlari ulanish oldidan qirqib qo’yilgan 
bo’lsa, bort qotirmasiga qo’yilgan uqaning chetlari old bo’lak qirqimlaridan 
quyidagicha oraliqda joylashtiriladi: 
a) Bort chetlari uqaga yaqinlashtirilib, ag’darma chok bilan tikiladigan 
bo’lsa, yoqa o’mizida 0,7-1 sm, adip qaytarmasi uchi va adip qaytarmasidan 
0,5 sm , bortda 0,7 sm, etakda , etakning bukish chizig’i bo’ylab; 
b) Bort chetlari uqa ustidan ag’darma chok bilan tikiladigan bo’lsa, yoqa 
o’mizida 0,6-0,9 sm, adip qaytarmasi uchidan, adip qaytarmasida, bortda 0,4 
sm, etakda etakning bukish chizig’idan 0.4 sm pastda bo’ladi. 
Old bo’lakka bort qotirmasi, izmalar teshigiga qo’yilgan gazlamalar 
parchalari, yon cho’ntak bo’ylamasi presslab yopishtiriladi. Bort qotirmasining 
adip qaytarma qismi oldindan qotirmaga yopishtirmagan bo’lsa, old bo’lakka 
qabariq shaklidagi maxsus yostiqli pressda yopishtiriladi.