"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti "iqtisodiyot" kafedrasi

2.1.1-jadval. 
“Ro‟zimatjon ota” MCHJda ishchilarning ish vaqtidan foydalanish tahlili
Jadval ma‟lumotlaridan ko„rinib turibdiki, “Ro‟zimatjon ota” MCHJ
korxonasida ish vaqtidan foydalanish quyidagicha: 
Ma‟lumotlar hisobot yilida ish vaqti bo„yicha yo„qotishlar 6184,7 kishi/soatni 
tashkil etganini ko„rsatmoqda. Ish vaqtidan foydalanishga quyidagi omillar ta‟sir 
ko„rsatadi va ular quyidagi tartibda aniqlanadi: 
1.
Ishchilar sonining o„zgarishi hisobiga 
3712
8
232
2
.
1
р
см
р
р
сх
Т
К
ИС
ИС
Ив
kishi-soat 
2.
Ish kunlarining o„zgarishi
1584
66
8
3
.
2
ИС
Т
К
К
Ив
р
см
р
х
kishi-soat 
3.
Ish kuni davomiyligining o„zgarishi hisobiga 
Ko„rsatkichlar 
2013 yil 
Mutlaq farq 
Reja 
Haqiqiy 
1. Ishchilarning o„rtacha yillik soni, kishi, (I
s
) 
64 
66 
+2 
2. Bir ishchi tomonidan bir yilda ishlangan ish 
kunlari soni, (K) 
232 
229 
-3 
3. Ish kunining o„rtacha davomiyligi, (T
sm
) 
8 
7.45 
-0,55 
4. Jami bir yilda ishlangan kishi soat. 
118784 
112599,3 
-6184,7 

---

34 
7
,
8312
229
66
8
45
,
7
.
.
3
х
сх
р
см
х
см
К
ИС
Т
Т
Ив
kishi-soat 
YUqoridagi barcha omillar yig„indisi 
(+3712) - (-1584) + (-8312,7) = - 6184,7 kishi soatni tashkil etadi. 
Hisob-kitob ishlari korxonada ish kunini kamayishi sababli 1584 kishi soat, ish 
kuni davomiyligining qisqarishi sababli 8312,7 kishi soat ish vaqtidan yo„qotilganini 
ko„rsatmoqda. 
Ish vaqti bo„yicha jami 2ta salbiy omil bo„yicha yo„qotishlar 9896,7 (1584 + 
8312,7) kishi-soatni tashkil etadi. 
Korxona jamoasi ish vaqti bo„yicha yo„qotishlarni qoplash maqsadida operativ 
xolda yil mobaynida qo„shimcha 2 ishchi ishga qabul qilinib, ular hisobiga 
qo„shimcha 3712 kishi-soat ishlangan. 
Ish vaqtidan samarali foydalanishga asosiy ta‟sir ko‟rsatgan omil bu ish 
vaqtidan ya‟ni ish kuni davomiyli hisobiga to‟gri kelmoqda. Shuning uchun xam ish 
kuni davomiyligidan yo‟qotishlarni bartaraf qilish zarur.
Qo„shimcha ish kuchidan foydalanish evaziga ish vaqti bo„yicha yo„qotishlarni 
bir qismini qoplangan xolda mahsulot ishlab chiqarish rejasini bajarishga erishilgan.
Ish vaqti bo„yicha yo„qotishlar o„z navbatida mehnat unumdorligi darajasiga 
ham salbiy ta‟sir ko„rsatadi.
Agar qo„shimcha 2 ishchini jalb qilinmaganda yil mobaynida haqiqiy 
yo„qotilgan vaqt 6164,7 kishi soat emas, 9876 (6164,7+3712) kishi- soatni tashkil 
qilar edi. 
Agar ish vaqtidan yo„qotilmaganda mahsulot ishlab chiqarish rejasini 2 ta 
ishchini qo„shimcha jalb qilmay xam bajarish mumkin edi. U xolda ish haqi fondi 
tejalib mehnat unumdorligi yana xam oshar edi.

---

35 
Kun bo„yi va smena ichida vaqtdan yo„qotishlarga ta‟sir qiladigan omillarni 
qo„yidagi jadval ko„rinishida aniqlab ularni foydali ish vaqti fondiga ta‟sirini 
aniqlanadi. Foydali ish vaqti fondiga ta‟sir qiladigan omillar jadvalda keltirilgan.