"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti "iqtisodiyot" kafedrasi

3.1.1-rasm. Ishlab chiqarish mehnatni tashkil qilish formasi va kuzatiladigan 
ishchilar sonidan kelib chiqib ish vaqti fotografiyasining turlari 
Fotografiya turlari
Gruppa usulida 
fotografiya o„tkazish
Individual fotografiya 
o„tkazish
Brigada usulida 
fotografiya o„tkazish
Ommaviy fotografiya
O„z-o„zini fotografiya 
qilish

---

25 
Individual fotografiya o„tkazishda bir ish o‟rnidagi bitta ishchi kuzatiladi. 
Bunda ishchi butun smena yoki smenaning bir qismi davomida sarflangan ishlab 
chiqarishga tegishli bo„lgan va tegishli bo„lmagan barcha vaqt va tanaffuslar 
kuzatiladi. 
Guruh usulida fotografiya o„tkazishda bir gruppa ishchilarning ish vaqti 
kuzatiladi. Bunda har qaysi ishchi o„z ish o‟rnida alohida-alohida operatsiyalarni 
bajaradi. Bu usulning afzalligi shundaki, normalovchi bir smena yoki smenaning bir 
qismi davomida bir necha ish o‟rnidagi ishni kuzatadi. Ammo bu usulda olingan 
ma‟lumotlar individual fotografiya kuzatadi. Ammo u usulda olingan ma‟lumotlar 
individual fotografiya o„tkazish orqali olingan ma‟lumotlarga qaraganda ancha aniq 
bo„lmaydi. 
Brigada usulida fotografiya o„tkazishda bir brigadadan ishchilarning ish vaqti 
kuzatiladi. Bu ishchilar o„z urinlarida turli xil (ketma-ket bajariladigan operatsiyalarni 
bajarayotgan) ishchilar gruppasidan iboratdir. 
Ommaviy fotogorafiya o„tkazishda brigada, uchastka, potok va sex 
ishchilarining smena yoki smenaning bir qismidagi ish vaqti va zoe ketgan vaqtlari 
kuzatiladi. Bunda normalovchi kuzatuv varaqasiga faqat ish vaqtining isrof bo„llishini 
yozib boradi. So„ngra bu ma‟lumotlar analiz qilinib, isrofgarchilikni oldini olishga 
qaratilgan tadbirlar ishlab chiqiladi. 
O„z-o„zini fotografiya qilish, bu usul shu bilan harakterlanadiki, ishchi o„z ish 
o‟rnida o‟zini-o‟zi kuzatadi, ya‟ni ishchi smena davomida zoe ketgan ish vaqtlarini va 
unga sabab bo„lgan sharoitlarni kuzatuv varaqasiga yozib boradi. 
Individual fotografiya quyidagi bosqichlarni o„z ichiga oladi:

---

26