Tibbiyot instituti talabalari uchun

9.4. Sanchib-kesuvchi vositalar bilan jarohatlanish
Bu guruh vositalarga ham sanchuvchi (o’tkir uchi), ham kesuvchi vositalar 
kiradi. Sanchib-kesuvchi predmetlar ikki turga bo’linadi:
1. Ikki tomoni kesuvchi, ikkala tomoni ham o’tkir (xanjarlar, kortiklar-
dengiz va havo floti ofitserlarining qisqa xanjari).
2. Bir tomoni o’tkir, ikkinchi tomoni esa o’tmas qirrali (har xil turdagi har 
xil maqsadlar uchun ishlatiladigan pichoqlar).
Odam tanasiga o’tkir uchi bilan kirib, sanchuvchi vositalardan farqli o’laroq 
to’qimalarni yorib kirmasdan, balki o’zining kesuvchi tomoni bilan o’z yo’lidagi 
yumshoq to’qimalarni kesadi. Buning natijasida sanchib-kesuvchi yara paydo 
bo’lib, unda kirish teshigi, yara kanali va ba’zan chiqish teshigi kuzatilishi 
mumkin. Sanchib-kesuvchi yaralarning morfologik xususiyatlari tajribada va 
ekspertiza amaliyotida yaxshi o’rganilgan (Karyakin V.Ya., 1966; Zagryadskaya 
156

---

A.P., 1968 va boshqalar).
Har ikkala tomoni ham o’tkir vositalar bilan jarohatlanganda sanchib 
kesilgan yaraning kirish teshigi chiziqsimon shaklda, chetlari uzoqlashganda esa 
urchiqsimon yoki oval shaklida bo’ladi. Yaraning har ikkala uchlari, ayniqsa ularni 
bir biriga yaqinlashtirilganda o’tkir burchak shaklida bo’lishi ko’zga tashlanadi. 
Agar bir tomoni o’tmas vositalar bilan jarohatlanish etkazilganda yaraning bir 
tomoni aylanasimon yoki P-shaklli bo’lib, boshqa teri yaralari esa uzunchoq 
ponasimon shaklni egallaydi (40-rasm).
40-rasm. Qorinda chetlari bir-biriga yaqinlashtirishiga qadar (a), 
yaqinlashtirilgandan keyingi (b) sanchib kesilgan yara. 
Yara etkazilgan pichoq (v)
Ba’zan yaraning bir burchagida (pichoq muhrasi ta’siriga yarasha) terida 
bitta yoki ikkita yirtilish ko’rinib, teri yarasi uzunligiga qarab burchak ostida 
yo’nalgan bo’ladi va uning chetlari «G», «T» yoki «M» harfini eslatadi. (41-rasm).
Sanchib-kesuvchi vosita muhrasi bilan etkazilgan yara oxirining shakli, shu 
vosita muhrasi qalinligi, shakliga hamda urilish usuliga (muhrasi yoki kesuvchi 
tomoni bilan bosilishi) bog’liq. Agar muhrasining qalinligi 1-2 mm gacha bo’lsa, 
yaraning oxiri, odatda, o’tkir burchak, qalinligi kattaroq bo’lsa, bu yara oxirining 
157