Tibbiyot instituti talabalari uchun

Oyog’i bilan yiqilganda
tovon suyagining simmetrik ko’p mayda 
bo’lakchali sinishlari, boldir tovon bo’g’imini deformatsiyaga olib keluvchi to’piq 
suyagining sinishi kuzatiladi. Shuningdek boldir suyagida sanchilib sinish, son 
suyagi bo’ynini va chanoq aylanuvchi chuqurchasining sinishi, qobirg’alarning 
umurtqa pog’onasiga bog’lanadigan qismining sinishi, umurtqa pog’onasining 
kompression sinishi, boshini kuchli bukib, iyagi bilan urilganda to’sh suyagi, 
ba’zan kalla asosiy suyagining xalqasimon sinishi ko’zga tashlanadi.
Vertikal holatdan chetga chiqqanda va qo’l bilan urilganda har ikkala bilak 
suyaklarining juft sinishi kuzatiladi.
Dumbasi bilan yiqilganda
chanoq suyaklarining sinishi, umurtqa 
pog’onasining kompression sinishlari, qisman kalla asosiy suyagining halqasimon 
sinishi sodir bo’ladi.
Boshi bilan yiqilganda
odatda kalla suyagida bo’lakchali sinishlar hosil 
bo’ladi (17-rasm.). Ba’zan faqatgina kallaning asosiy suyagi sinadi. Bunday 
yiqilishda ko’pincha umurtqa pog’onasining kompression va bo’lakchali sinishlari, 
ayniqsa bo’yin qismining umurtqalari sinishi, to’sh va qobirg’alarning sinishlari 
ko’zga tashlanadi.
Balandlikdan yiqilganda yuzaga to’g’ridan to’g’ri urilganda kamdan kam 
hollarda ichki organlarning jarohatlanishi kuzatiladi. Ko’pincha bu urilish tufayli 
tananing chayqalishi natijasida sodir bo’ladi. Bunda ko’pdan ko’p xarakterli 
jarohatlanishlardan qon quyilish, o’pka ildizining yorilishi aorta, yurak asosiy katta 
qon tomirlari, jigar va taloq kapsulasi, bog’lamalar, ichak tutqichlarida yirtilish 
86

---

hamda yorilishlar, qobirg’alarning umurtqa pog’onasiga tekkan qismida, bryushina 
orqasi va bo’yrak oldi kletchatkalarida qon quyilishlar kuzatiladi.
Balandlikdan yiqilishda katta kuch bilan urilganda yurak, jigar, buyrak va 
boshqa organlarning yorilishi hamda ezilishi sodir bo’ladi.