Tibbiyot instituti talabalari uchun

Ikkinchidan
, shilinishlarning tiklanish xususiyatlariga qarab, 
jarohatlanishlar muddatini aniqlash mumkin.
Uchinchidan
, shilinishning shakliga qarab, jarohatlovchi predmetning 
xossasi va ta’sir qiluvchi kuchini belgilash mumkin. Masalan, odamning tirnoqlari 
bilan etkazilgan shilinishlar yarimoysimon shaklda, odamni sudralishi tufayli sodir 
bo’ladigan shilinishlar yo’lsimon, odam tanasidan poezd g’ildiragini o’tib ketishi 
tufayli keng shilinishlar paydo bo’ladi. Shuni aytish kerakki, ba’zan bir xil 
jarohatlovchi predmet ta’sirida har xil kattalik va shakldagi shilinishlar yuzaga 
kelishi mumkin. Shunday qilib, bir xil aniq predmetdan vujudga keladigan 
shilinishlar haqida xulosaga kelishda, shilinishlarning o’lchamlari va shakllari 
jarohatlovchi predmetlarning xususiyatlariga to’g’ri kelishini doimo e’tiborga olish 
zarurdir. Bunday hollarda shilinish yuzasida har xil zarrachalarni topilishi, 
43

---

xususan, daraxt bo’lakchalari, qum, shag’al yoki ko’mir parchalari, ayniqsa, temir 
yo’l jarohatlanishida aniqlanilishi muhim ahamiyatga egadir.
To’rtinchidan
, voqea sodir bo’lgan joyni xarakterini aniqlashda 
shilinishning joylashgan joyini aniqlashning ahamiyati katta. Masalan, bo’ynida 
topilgan yarimoysimon shilinish bo’ynini qo’l bilan bug’ilganligini ko’rsatsa, 
jinsiy organlar joylashgan joyda va sonining ichki qavatida joylashgan shilinishlar 
zo’rlash uchun qilingan harakatlardan darak beradi.
Sud tibbiyoti amaliyotida shilinishlarning tiriklik va o’lgandan keyingi 
paytda paydo bo’lganligini taqqoslashga to’g’ri keladi. O’lgandan keyin sodir 
bo’lgan shillinishlar, agar ular murda dog’laridan tashqarida joylashgan bo’lsa, 
terida sarg’ish yoki sarg’ish ko’ng’ir tusli qattiq qurigan holda ko’rinadi. Qattiq 
bo’lganligi va rangiga qarab «pergament dog’lari» deyiladi. Murda dog’ida 
joylashgan o’lgandan keyingi shilinishlar ko’pincha tiriklik paytidagi shilinishlarga 
o’xshaydi. Bunda shilinishlarning tiriklik xususiyatini ko’rsatuvchi haqiqiy belgi 
tiklanish belgilarining bo’lishidir. Bu asosan shilinish etkazilgan davrdan to 
o’lgunigacha bir necha soat vaqt o’tgan bo’lsa kuzatiladi. O’limdan oldin 
shilinishlar paydo bo’lsa, bunday hollarda buni o’lgandan keyin paydo bo’lgan 
shilinishlardan farqlash ancha qiyindir.