Tibbiyot instituti talabalari uchun

Engil tan jarohati
Bu jarohat O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 109-moddasida 
ko’rsatilgan bo’lib, 2 qismdan iborat:
Birinchi qismga sog’lig’ini qisqa muddatli buzilishi yoki ish qobiliyatini 
qisqa muddatli turg’un yo’qotilishi bilan bog’liq tan jarohatlari kiradi.
Bu moddaning ikkinchi qismida sog’lig’ini qisqa muddatli buzilishi bilan 
bog’liq bo’lmagan tan jarohatlari ko’zda tutilgan.
Qisqa muddatli sog’lig’ini buzilishi 6 kundan ko’p, ammo 21 kundan 
oshmasligi kerak. Ish qobiliyatining turg’un yo’qotilishi 10-foizdan oshmasligi deb 
qaralgan.
Sog’lig’ini buzilishi bilan bog’liq bo’lmagan yoki ish qobiliyatini qisqa 
muddatli yo’qotilishiga sabab bo’lmaydigan engil tan jarohatlariga, odatda uncha 
katta bo’lmagan yuzaki yaralar, qontalashlar, shilinishlar kiradi. Bu guruh 
jarohatlanishlarga qoida bo’yicha qisqa muddatli, tezda o’tib ketadigan 6 kundan 
ko’p cho’zilmaydigan jarohatlanishlar misol bo’la oladi.
Tan jarohatlari etkazilishining alohida usullari
O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 110-moddasida tan jarohatlari 
etkazishning alohida turlari ko’rsatilgan. Bunga qiynash, azoblash va 
do’pposlashlar kiradi. Ular alohida jarohatlanishlar turiga kirmay, balki tan 
jarohatlari etkazish usulini aniqlaydi.
Azoblash
deganda odamni kerakli sharoitlardan (ovqat, suv, havo, issiqlik, 
yorug’likdan va boshqalar) mahrum qilinishi tushuniladi.
Qiynash
deganda maxsus og’riq etkazish tufayli og’ir jabrlanish tushuniladi. 
Bunga chimdilash, xivchin bilan tanaga jarohat etkazish, har xil ko’plab igna bilan 
sanchish, issiq predmetlar bilan kuydirish va boshqalar kiradi.
Do’pposlash
bu jarohatlanishning alohida turiga kirmay, ular tanaga ko’p 
365

---

marta urish tufayli etkaziladi. Agar do’pposlash natijasida jabrlanuvchining 
tanasida jarohatlanish qolganda, uni odatdagi belgilarga qarab og’irlik darajasi 
baholanadi. Agar do’pposlash natijasida o’zidan xech bir ob’ektiv izlar qoldirmasa, 
bunday hollarda sud tibbiyoti eksperti o’zining xulosasida jabrlanuvchining 
shikoyatlarini va jarohatlanishning ob’ektiv belgilari topilmaganligini ko’rsatadi 
hamda tan jarohatlarining og’irlik darajasini aniqlamaydi.
Azoblash yoki qiynash chaqiruvchi usullariga ko’ra tan jarohatlanishlarining 
og’irlik darajasi og’ir, o’rtacha og’irlikdagi va engil tan jarohatlariga kiritilishi 
mumkin.
Misol
. K. ismli 36 yoshli ayolni yuziga eri mushti bilan ikki marta uradi. U 
yiqilgach, uning qo’lini orqasiga qayirib, elkasi terisiga papirosni bir necha marta 
bosib kuydiradi. Ekspertning ko’zdan kechirishda aniqlanishicha chap yonoq 
qismida 3x3 sm li to’q-qizil qontalash, o’ng elkasining ichki yuzasida har biri 2 sm 
dan 4 ta yumaloq qontalash, o’ng va chap elkasi, o’ng bilagi, shuningdek 
elkasining kuraklari orasidagi qismida 24 ta diametri 1 sm dan to’q-qizil yuzali va 
chetlarida joylashgan mayin sochlari kuygan dog’lar ko’rinadi. Ekspertning 
xulosasida ko’rsatishicha yuqoridagi jarohatlanish ko’rsatilgan holatda etkazilgan 
bo’lishi mumkin va u sog’lig’ini qisqa muddatli buzilishi bilan bog’liq engil 
jarohatga kiritilishi ko’rsatilgan. Ekspertning aniqlashicha K. ismli ayolga 
etkazilgan jarohatlanish uning tanasiga ko’p marta va uzoq vaqt og’riq etkazish 
tufayli bog’liqligi ma’lum bo’lgan.