Международный научно-образовательный электронный журнал

ФИО автора:
 Dilmurodova Moxida Dilmurod qizi
Samarqand Davlat arxitektura-qurilish instituti “Muhandislik kommunikatsiyalari 
qurilishi va montaji” fakultetining 202-MKQ talabasi
Название публикации:
«SUYUQLIKLARNING HARAKATI O`ZGARISHI, 
GIDRODINAMIKA MEXANIZMI» 
Annotatsiya: 
Suyuqlik harakati, ularning boshqa moddalar bilan ta'sir mexanizmi, 
gidrodinamik ko`rsatkich mexanizmi. 
Kalit so`z: 
Gidrodinamika, gaz va suyuqliklar bosimi, harakat tezligi, dinamik 
ko`rsatkichlar, Navye-Stoks tenglamasi, 
Gidrodinamika
(gidro... va dinamika) — mexanikaning siqilmaydigan suyuqliklar 
harakati va ularning qattiq jismlar bilan oʻzaro taʼsirini oʻrganadigan boʻlimi. 
Gidrodinamika. suyuqliklar va gazlar mexanikasining eng rivojlangan qismi boʻlib, 
gaz dinamikasita oid masalalar ham shu boʻlimda oʻrganiladi. Suyuqliklarning nazariy 
modelini tuzish asosida yotuvchi fizik xossalari qatoriga ularning uzluksizligi yoki 
tutashligi, yaʼni suyuqlikni tavsiflovchi fizik koʻrsatkichlarning fazoda uzluksiz 
taqsimlanishi, yengil harakatlanishi yoki oquvchanligi kiradi. Gidrodinamika 
nazariyasida tutashlik va oquvchanlikka, shuningdek suyuqlik ichidagi ishqalanishni 
tavsiflovchi qovushoqlikka ega boʻlgan suyuqlik harakatini tavsiflash uchun 
uzluksizlik tenglamasi va Navye-Stoks tenglamasidan foydalaniladi. Ushbu 
tenglamalar suyuqlikning elementar hajmiga massa va harakat miqdorining saqlanish 
qonunlarini tatbiq qilish natijasidir. Ularni umumiy holda yechish ancha murakkab 
boʻlib, ayrim xususiy hollarda va ushbu soddalashtiruvchi taxminlardagina yechim 
oxiriga yetkazilishi mumkin: qovushoqlik mavjud emas (ideal suyuqlik) — bu hol 
gidrodinamikaning Eyler tenglamalariga olib keladi; kichik qovushoqlik holi (havo, 
suv), uyurmasiz yoki potensial oqim; turgʻunlashgan, yassi simmetrik bir oʻlchamli 
harakat. Suyuqlik ayrim elementar hajmlarining jadal aralashuvi bilan ifodalanuvchi 
turbulent harakat holida vaqt boʻyicha "oʻrtachalashgan" suyuqlik modeli ishlatiladi. 
Gidrodinamik tenglamalarining ushbu hollar va b. hollarda yechishda oʻxshashlik 

---

862 
mezonlaridan foydalanuvchi oʻxshashlik nazariyasiga asoslangan gidrodinamik 
tajribalardan foydalaniladi.