Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Bolalar lug‘ati
Karomat
– noodatiy hodisa (karomat mo‘’jiza 
emas. Zero, mo‘’jizani faqat payg‘ambarlar 
ko‘rsatishgan. Valiylar esa karomat ko‘rsatishadi).
Hazrat
– janob, hurmatli (biron kishini 
hurmatlash ma’nosida uning ismi oldidan yoki ismi 
o‘rniga ishlatiladi).
Murid
– izdosh, ergashuvchi, shogird.

---

– 292 –
O‘ynash odobi
y farzand, har bir inson ma’lum vaqtini sport bilan 
shug‘ullanish va o‘yin o‘ynashga sarflashi kerak. Bu uning 
ishga bo‘lgan g‘ayratini oshiradi, tanasini baquvvat qiladi, aqliy 
qobiliyat va ish unumdorligini oshiradi. Sport bilan shug‘ullanish 
bolalarni dangasa va tanbal bo‘lishdan saqlaydi. 
Sport o‘yinlari o‘quvchilarning sog‘ligi va axloqiga ko‘p foyda 
beradi. Ta’lim-tarbiya vazirligi sport va sport ishlariga alohida 
e’tibor berib, darslik programmalarida sport o‘yinlari uchun o‘quv 
soatlari ajratilgan. Bu vazirlik tomonidan bu sohani o‘rgatadigan 
o‘qituvchilar tayinlanib, har yili musobaqalar uyushtiriladi va unda 
yutib chiqqanlar uchun mukofotlar belgilanadi. Lekin o‘yinlarning 
foydasi faqat quyidagi odoblarga rioya qilgandagina bo‘ladi.
1. O‘ynamoqchi bo‘lgan bola o‘yin vaqtida o‘rtoqlari bilan 
go‘zal odoblarga rioya qilgan holda o‘ynashi kerak.
2. O‘yin vaqtida hazillashib yomon so‘zlar va uyatsiz gaplarni 
aytmasin. Chunki kim o‘yin vaqtida tilini yomon so‘zlarga 
o‘rgatib qo‘ysa, jiddiy turgan vaqtlarida ham yomon so‘zlarni tilga 
oladigan bo‘lib qoladi.
3. Agar ikki guruh o‘ynayotgan bo‘lsa, biri yutib chiqsa, unisini 
mazah qilishi va ustidan kulishi uchun biri boshqasini o‘ziga 
dushman sanamasin.
4. O‘ynayotganlardan biri boshqasiga ozor berish, uni urish, 
kiyimini yirtish yoki erga yiqitishga harakat qilmasin. Chunki 
o‘ynovchi arzimas deb sanayotgan bu ishlar ba’zida o‘ta achinarli 
natijalar bilan tugaydi.
5. Futbol va basketbol kabi odatiy o‘yinlarni o‘ynasin.
6. Har bir o‘yinda o‘zining va o‘zi bilan o‘ynayotgan bolalarning 
kiyimlarini yirtish va kir qilib qo‘yishdan ehtiyot bo‘lsin.
7. Ovqat egandan keyin darhol o‘ynamasin. Chunki bu narsa 
oshqozonga zarar qilib, jismni qiynab qo‘yadi.
8. Bolalar o‘yinlarni me’yorida o‘ynasinlar. Chunki charchab 
qolib maktab vazifalarini tayyorlashga kuch topa olmasliklari 
mumkin.

---

– 293 –
9. Qurol-aslaha yoki gugurt kabi uy jihozlariga talafot 
etkazadigan, koptok kabi deraza oynalarini va chiroqlarni 
sindiradigan narsalarni o‘ynamasin.
10. O‘yin uchun munosib vaqt tanlasin va odamlar dam 
oladigan yoki uxlaydigan, masalan peshin vaqtiga o‘xshagan 
vaqtlarda o‘ynamasin.
11. Shuningdek, o‘yin uchun munosib joy ham tanlasin. Odam-
lar va mashinalar o‘tadigan ko‘chalarda o‘ynamasin. Bog‘lar va oqar 
suvlarga yaqin, bahavo joylar o‘yin uchun eng yaxshi joylardir.
Hikoya
ir bola serqatnov katta ko‘chada o‘ynashga odatlangan 
edi. Bir kuni u o‘ynayotgan to‘p uchib, tez kelayotgan 
mashina haydovchisining yuziga tegdi. Mashina yo‘ldan chiqib, 
piyodalar yo‘lakchasiga o‘tib, bir daraxtga urilib, oldi pachoq 
bo‘ldi. Tezda militsioner etib kelib, o‘ynayotgan bolalarni tutib 
militsiya bo‘limiga olib bordi. Keyin mahkama mashinaga etgan 
talafot uchun bolaning otasiga jarima to‘lashga hukm chiqardi.