Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

 
 
MAVZU: Karamdoshlar oilasi 
 

O‘rganilayotgan vakilning sistematik o‘rni
 

Dilleniyakabilar ajdodchasi - Dilleniidae
 

Qovulnamolar qabilasi – Capparales
 

Karamdoshlar oilasi – Brassicaceae 

Vakillari:
1.
Ekma turp – Raphanus sativus 
2.
O‘sma– Jsatis tinctoria 
3.
Loyzel kurtenasi – Sisymbrim loeselii 
4.
Sofiya shuvarani – Descurainia sophia 
5.
Tukli chitir – Strigosella trichocarpa 
6.
O‘rmalovchi boltiriq– Cardaria repens 
7.
Oddiy jag‘-jag‘, achambiti -Capsella bursapastoris 
8.
Xren –Armoracia rusticana 
9.
Dala momaqaldirog‘i – Alyssum campestre
10.
Sabzavot karam– Brassica oleraceae (21-rasm) 
Mavzuning maqsadi: 
Oilaga mansub o‘simliklarning 
anatomo-morfologik tuzilishini, ko‘payishini, turlar 
sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan 
o‘rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini 
va ahamiyatini o‘rganish. 

---

76 
Kerakli jihozlar
:
 
Gerbariylar, o‘simliklar aniqla-
gichi, rasmlar, jadvallar, fiksatsiyalangan gullar, 
mevalar, lupa, pintset, preporoval nina va boshqalar. 
 
 
21-rasm
. 
Sabzavot karam. 
1-to‘pgulli meva va bargi; 2-gulining 
tashqi ko‘rinishi; 3-urug‘chi va changchilar; 4-mevasi(qo‘zoq);
5-shakli o‘zgargan novdadan hosil bo‘lgan kurtak(boshcha);
6-gul diagrammasi 
 
Nazariy tushuncha:
 
Karamdoshlar oilasi 380 ta 
turkum va 3000 ga yaqin turni birlashtirib, gulli o‘sim-
liklarning eng qadimiy, shu bilan polimorf oilalaridan 
biri hisoblanadi. Oila vakillari asosan 1,2 va ko‘p yillik 
o‘t o‘simliklar ba`zi vakillari chala buta va buta 
shaklida shimoliy yarimsharning mo‘`tadil va sovuq
iqlimi hududlarida o‘suvchi o‘simliklar orasida muhim 
o‘rinni egallaydi. Barglari oddiy, butun yoki qirqilgan, 
poyada navbatlashib o‘rnashgan, yon bargchasiz. 
Gullari to‘g‘ri, ikki jinsli, qo‘shgulqo‘rg‘onli kosacha-
barglari va gultojibarglari 4 tadan, erkin qarama-
qarshi bo‘lib, butsimon joylashgan. Changchisi 6 ta, 

---

77 
bulardan 4 tasi uzun, ikkitasi qisqa, ikki doirada 
joylashgan urug‘chisi bitta, ikkita mevabargchalarning 
qo‘shilib o‘sishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki, 
ikki uyali, tumshuqchasi ko‘pincha sharsimon. Mevasi 
odatda pastdan yuqoriga qarab ikkita pallaga bo‘lina-
digan ko‘p urug‘li qo‘zoq, qo‘zoqcha yoki bir urug‘-
li chatnamaydigan yong‘oqcha. Ba`zan qo‘zoq chat-
namaydigan bo‘g‘imli bo‘lib, faqat bo‘g‘imidan par-
chalanadi. Urug‘i endospermsiz.