O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

2.Prodromal davr.
Klinik tashxis qo‗yish qiyin bo‗lgan klinik belgilar (isitma, 
titrab-qaqshash, uyqu va ishtahaning buzilishi, bosh og‗rig‗i va h.k. lar) ning paydo 
bo‗lishi bilan tavsiflanadi. Bu davr bir necha soatdan 6-7 kungacha davom etib, 
keyin navbatdagi davr boshlanadi. 
3.Kasallikning avj olgan va klinik belgilarning kuchaygan davri. 
Kasallikning 
o‗ziga hos klinik belgilarining paydo bo‗lishi bilan tavsiflanadi. Bu davrda klinik 
belgilar yig‗indisiga asoslanib klinik tashxis qo‗yish mumkin. Patologik jarayon 
eng yuqori darajaga ko‘tarilib, agar natija o‗lim bilan tugamasa, kasallik 
belgilarining pasayish davriga o‗tadi. 
4.Rekonvalessensiya davri – 
bu tana xarorati meyorlashgan paytdan boshlanadi. 
Bemorlar kasalligi, uning klinik belgilari haqida shikoyat qilmaydilar.
Hozirgi davrda o‗rganilib kelinayotgan mikro- va makroorganizmning bir-
biriga ta‘sirlaridan biri bu asta sekin kechuvchi infeksiyalardir. Misol, OITS 
(orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi). Bunda yashirin davr oylab, yillab 
davom etishi mumkin. Virus organizmga tushgandan so‗ng, joyini topib, shu 
sharoitga moslashib, keyin ko‗payishi uchun ancha vaqt o‗tishi kerak ekan. 
Monoinfeksiya –
yuqumli kasallik chaqiruvchisi bir xil mikroorganizmdir. 
Mikstinfeksiya – 
kasallikka 2 yoki undan ortiq qo‗zg‗atuvchi sabab bo‗ladi. 
Ko‗pincha bunday infeksiyaning bir ko‗rinishi - ikkilamchi infeksiyadir, bunda 
ikkilamchi chaqiruvchi organizmda nopatogen holatda turgan va birlamchi kasallik 
asosida qo‗g‗algan mikroorganizmdir (sxartli patogen). 
Autoifeksiya – 
kasallik organizmning o‗zida turgan sxartli patogen 
bakteriya tufayli yuzaga kelgan.
 
Yuqumli kasalliklarning belgilari 
Noxususiy belgilar: 
1) Tana xaroratining ko‗tarilishi - isitma. 
2) Qaltirash, sovuqqotish, junjikish. 
3) Ko‗ngil aynishi va qayt qilish. 
4) Uyquning buzilishi.

---

18 
5) Ishtahaning pasayishi. 
6) Quvvatsizlik, bosh og‗rig‗i va boshqalar. 
Yuqorida keltirilgan belgilar ko‗pincha yuqumli kasalliklarda uchrashi 
mumkin. Lekin shunday belgilar borki, ular yagona kasallikda uchraydi (xususiy - 
patognomonik). Masalan Filatov-Koplik-Belskiy dog‗chasi – qizamiqda og‗iz 
shilliq qavatida uchraydigan belgi, xuruj bilan o‗tuvchi yo‗tal – ko‗kyo‗talda, trizm 
– qoqsholda, terida yulduzsimon gemoragik toshmalar – meningokokli 
infeksiyada, suvdan qo‗rqish – qutirishda uchraydi. 
Yuqumli kasalliklarga tashxis qo‗yishda sindromlarni aniqlash katta 
ahamiyatga ega (bir necha belgilar kelib chiqish mehanizmi – bir xil) masalan 
sariqlik, meningial zaharlanish sindromi. Hozirgi kunda 1500 ta sindrom, 5000 ta 
kasallik ma‘lum. Bu bilan 1ta sindrom bir necha kasallikda uchrashi mumkin deb 
aytishimiz mumkin. 
Yuqumli kasalliklarni tashxislashda uning belgilari bilan bir qatorda