Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

Назорат учун саволлар 
 
1.
Ҳамширалик жараёни тарихи 
2.
Ҳамширалик жараёни мақсадлари 
3.
Ҳамширалик жараёни 
 
босқичлари 
4.
Ҳамширалик жараёни 1 –босқичи 
5.
Ҳамширалик жараёни 1I – босқичи
6.
Ҳамширалик жараёни 1II – босқичи 
7.
Ҳамширалик жараёни 1Y – босқичи
8.
Ҳамширалик жараёни Y – босқичи 
9.
Ҳамширалик касаллик харитаси 
10.
Объектив ҳамширалик текшируви 
Таянч сўзлар:
ҳамширалик жараён, пациент, антропометрия 

---

114 
8 БОБ. ЭМЛАШ АСОСЛАРИ 
8.1
Иммуннопрофилактиканинг асосий талаблари 
 
Профилактик эмлаш – ҳаво-томчи йўли билан ёш болаларда 
ривожланувчи инфекцион касалликларнинг олдини олишнинг энг яхши 
йўлидир. Вакцинанинг организмга тушиши иммунитет жавобини ҳаракатга 
келтириб, шу орқали табиий инфекцияга бўлган ҳимояни оширади. Эмлаш 
муддатлари ва улар орасидаги муддатлар эмлаш календари билан 
белгиланган. Эмлаш графиклари умум қабул қилинган бўлиб, Бутун жаҳон 
соғлиқни сақлаш ташкилоти (БССТ) тавсияларига асосланган.
8.2.
 
Вакцина турлари 
 
Иммунопрофилактика учун қўлланиладиган вакциналар юқумли 
касалликларнинг ўлган ёки заифлашган касаллик қўзғатувчиларидан ташкил 
топган. Вакциналар қуйидагиларга ажратилади: 
1.
Ўлдирилган ёки фаолсизлаштирилган (инактивация қилинган) 
микроорганизмлар, ёки фаолсизлаштирилган вируслар (коклюш, 
АКДС). Керакли иммунитет орттириш учун вакцинани қайта киритиш 
лозим. 
2.
Тирик заифлаштирилган касаллик қўзғатувчилардан ташкил топган 
вакцина (қизилча, паротит, полиомиелит, қизамиқ). Полиомиелитдан 
ташқари бошқа вакциналар одатда бир маротаба қўлланилади, қайта 
эмлаш эса эпидемия тарқалиш хавфи бўлган пайтлари ўтказилади. 
Тирик вакциналар одатда инфекцион жараёнга мос вакцинал жараённи 
қўзғайди, бунда баъзи олатларда мазкур инфекциянинг клиник 
кўринишлари акс этиши мумкин. 
3.
Анатоксинлар, уларда микроб-қўзғатувчи ишлаб чиқарадиган, 
фаолсизлаштирилган 
токсин 
бўлади 
(дифтерия, 
қоқшол 
). 
Касалликнинг клиник кўринишларини келтирмаган ҳолда, токсинларга 

---

115 
қарши иммунитетни ишлаб чиқаради. Фаол иммунитетни ишлаб 
чиқариш учун кейинчалик қайта эмлаш талаб қилинади. 
4.
Касал бўлиб тузалган жониворлардан олинган тирик микроорганизмли 
вакциналар. Инсонга эмлаш билан киритилганда уни оғир кечувчи 
асосий касалликдан ҳимоя қилади. 
5.
Минимал реакцияли, ўлдирилган микроорганизмларнинг бутун 
қисмларига эга кимёвий вакциналар (менингококк вакцинаси, гемофил 
В-инфекцияси профилактикаси учун ишлатиладиган вакцина). 
Профилактик эмлашларни ўтказувчи ва режалаштирувчи, ҳисоби ва 
ҳисоботини амалга оширувчи асосий таркибий тузилма эмлаш ўтказиладиган 
хонадан ва эмлаш картотекаси сақланувчи жойдан ташкил топиши лозим. 
Эмлаш хонаси ҳамшираси йил давомида эмлаш ўтказишни 
режалаштиради. Бу жараён давомида ёшига кўра эмланиши ва турли 
сабабларга кўра муддатида эмланмаган болалар ҳисобга олинади. 
Профилактик эмлашлар карталари (063у шакли) энг яқин эмлаш ўтказиш 
муддатига кўра ойма-ой қўйиб чиқилади. Жорий йилда эмлаш кўзда 
тутилмаган 
болалар 
карталари 
алоҳида 
жойда 
сақланади. 
Ташкиллаштирилган болалар (болалар муассасалари – боғчаларга борувчи 
болалар) учун картотека алоҳида тузилади. 
8.2