Lazer texnikasi

1-rasm. Yorug‘lik uzatuvchi optik tolalar 
Optik yorug'lik uzatkichlarning sindirish ko„rsatkichi: 
√
bunda 
— mos ravishda nisbiy dielektrik va magnit o„tkazuvchanlik. 
Yoki sindirish ko„rsatkichi n, yorug„likning vakuumdagi tezligini (c) materialdagi 
yorug„lik tezligiga (c
m
) nisbati orqali ifodalanadi: 
Har xil moddalardan yorug„lik turli tezliklarda tarqaladi. 1-jadvalda turli 
moddalarning sindirish ko'rsatkichlari va yorug„likning tarqalish tezliklari
keltirilgan [3]. 2-rasmda OTning tarkibiy qismlari tasvirlangan. OT uchun 
asosiy material juda toza va tiniq kvars shishasi, kremniy ikki oksidi (SiO
2
)
hisoblanadi. Agar dengiz suvi shunchalik tiniq bo‟lsa, u holda Tinch
okeanida joylashgan 33,177 futli Mariana cho„kmasining eng chuqur joyini
ko„rish mumkin bo‟lardi [2]. O„zak va qobiqning kerakli sindirish 

---

ko„rsatkichlarini olish uchun kvars shishasiga qo„shimchalar qo„shiladi. Masalan;
germaniy va fosfor sindirish ko„rsatkichini oshiradi, bor va ftor esa aksincha 
uni kamaytiradi. 
Tolaning qo„shimcha qobiqlari himoya qobig'i hisoblanadi. 2-rasmda optik 
tolaning tuzilishi ko„rsatilgan[3]. Tashqi plastik qoplama optik tolaning
xususiyatlariga ta'sir etuvchi mexanik va atrof-muhit ta‟sirlaridan uni himoya
qiladi. 
 1-jadval. Turli materiallarning sindirish ko‘rsatkichlari
2-rasm. Optik tolaning tuzilishi 
Material nomi 
Sindirish ko‟rsatkichi (n) 
Yorug‟likning turli 
materiallardagi tezligi 
(km/sek) 
Vakuum 
1.0 
300 000 
Havo 
1.0003(1) 
300 000 
Suv 
1,33 
225 000 
Kvars 
1,46 
205 000 
Shisha 
1,5 
200 000 
Olmos 
2,5 
120 000 

---