Халцаро бобур фонди



Download 11,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet144/185
Sana18.03.2022
Hajmi11,32 Mb.
#499956
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   185
Bog'liq
Zahiriddin Muhammad Bobur. Boburnoma (tabdil)2008

29 — Бобурнома
www.ziyouz.com kutubxonasi


226
БОБУРНОМА
биз томонга тезда етиб кел. Раан а Сан- 
гаа коф ир я қ и н г а келибди, унинг ташви- 
ш и н и асосий иш деб билай ли к.
Ҳ умоюннинг л а ш к а р и Пураб томон- 
га к е т г а н и д а н сўнг Т ур д и бек , Қ ўчбек, 
иниси Ш ераф ган, М уҳам м ад Х ал и л ах- 
табегига ака-у ка ва а х т а ч и л а р и билан, 
Р устам туркм анга ака-укаси билан ва яна 
ҳ и н д у ст о н л и к л ар д ан Р аву й С ерваний га 
Б а й а н а е р л а р и г а бориб, ҳ у ж у м қ и л и б , 
талаш буюрилди. А гар қўрғон ҳимоячи- 
ларин и ваъда ва иш онтириш йўли билан 
биз томонга қарата олиш са, қ аратиш син. 
Б ў л м а с а , у л а р г а ҳ у ж у м қ и л и б , т а л а б , 
д у ш м а н н и о ж и з қо л д и р и ш си н .
Н и з о м х о н н и н г О лам х о н и см л и бир 
ак а с и Б а й а н а н и н г Т а ҳ а н г а р қ ў р ғо н и д а 
эди. Унинг одамлари қайта-қайта келиб, 
бизга бош эгиб, хайрихоҳ бўлдилар. Бу 
Оламхон „Агар подш оҳликдан бир гуруҳ 
л а ш к а р тайинланса, мен Б ай ан а ва бу 
қ и ш л о қ л а р д а г и барча ёй чи лар н и ваъда 
ва иш о нти р иш йўли билан олиб келиб, 
Байана қўрғонини қўлга о л ам ан “ , деган 
м асъ у л и я тн и ўзига олди.
Б у н д а й қ а р о р г а к е л г а ч , Т у р д и б е к
б ош ли қ илғор й и гитл ар иг а: Оламхон ўзи 
ш у ер л и к одам, ўзига бундай х и зм ат ва 
вази ф ани олар экан , Б а й а н а га т еги ш л и
иш л ар д а уни нг тўғри ф и к р л а р и н и маъ- 
қ уллаб, ул арга ам ал қ и л и н г , деб фармон 
берилди.
Ҳ и н д у с т о н л и к л а р н и н г б а ъ з и л а р и
қ и л и ч солсалар ҳам , а к с а р и я т и ҳарбий- 
л и к йўл-йўригидан, сард о рл ик юрити-ту- 
р и ш и д а н маҳрум ва бебаҳрадирлар. Бу 
О ламхонга б изн инг илғор қ ў ш и л г а ч , ҳеч 
к и м н и н г сўзига қ а р а м а й , и ш н и н г я х ш и - 
ём он т о м о н и н и ў й л а м а й , бу и л ғ о р н и
Б ай ан аг а я қ и н олиб боради. Биэдан бор- 
ган илғорда и к к и юз эллик-уч юзга я қ и н
т у р к бор эди. Ҳ инд у сто н ли к 
ва уни нг 
атрофида>н й и ғи л ган л а ш к а р и к к и минг- 
тадан бир оз кў п эди. Н изо м х о н ва Ба- 
йанада афғон ҳамда сипоҳий — тўрт мин- 
гдан к ў п р о қ отл иқ л а ш к а р бор эди. Пи- 
ёд алари ўн м ингдан ош арди. Бу душман- 
ни к ў р и б , б и л и б , Н и з о м х о н ю қ о р и д а
з и к р эти л ган о тл иқ пиёда л а ш к а р и би- 
лан ш у д ам ни нг ў зид аёқ б уларнинг ус- 
тига юради; ж а д а л келиб, кўп отлиқла- 
рини ж а н г г а солиб, илғор аск а р л а р и н и
қо ч и р ад и . А к а с и О лам хон Т аҳангари й-
ни асир олади. Я на беш-олти ки ш и н и ҳам 
қўлга оладилар. Бир қисм партол (сафар 
асбоб-анжомлари) ҳам қўлдан кетади. Ни- 
з о м х о н н и н г б у н д а й х а т т и - ҳ а р а к а т и г а
қарам ай, унга ваъда ва иш ончлар билди- 
риб, бурунги ва кейинги гуноҳларини афв 
этиб, унга фармонлар юборилди.
Раан а Сангаа к о ф и р н и н г тезл и к би- 
лан к ел аётга н и д ан хабар топгач, унинг 
бош қа чораси қолм ади. У Саййид Рафиъ- 
ни ч а қ и р и б , С а й й и д Р а ф и ъ воси тачи - 
лигида, қўрғонни бизнинг к и ш и л ар га топ- 
ш ириб, ўзи Саййид Р а ф и ъ билан келиб, 
менга х изм ат қ и л и ш бахтига м у ш ар р аф
бўлди. Мен унга йи гирм а л а к л и к вило- 
ят — Миёни дуобни ин о ят қил д им .
Д ў ст э ш и к оға в а қ т и н ч а Б а й а н а г а
юборилди. Б ир неча кундан кей ин Байа- 
нани М аҳдий Х о ж ага ин оят қи л и б , ти- 
р и к ч и л и к яроғи учун етм иш л а к белги- 
лаб, у ерга к ет и ш и г а рухсат берилди.
Гвалийардаги Татархон Сарангхоний- 
дан одамлари бир неча бор келиб, хизма- 
т им га к и р и ш и ва х ай р и х о ҳ л и г и н и бил- 
дирарди. Кофир Кундарни эгаллаб, Байа- 
н а г а я қ и н л а ш и б қ о л г а н д а , Г в а л и й а р
р о ж ал ар и д ан Д ар м а н к ат ҳамда Хонижа- 
ҳон исмли кофир Гвалийар ерларига ке- 
л и б , қ а л ъ а г а к ў з о л а й т и р и б , ғавғо ва 
ф и т н а қ ў з г а т а б о ш л а д и л а р . Т а т а р х о н
қ и й и н аҳволда қолиб, Гвалийарни менга 
т о п ш и р м о қ ч и бўлди. Б е к л а р , хос амал- 
д о р л ар ва к ў п г и н а сара й и г и т л а р н и н г
б ар ч аси л а ш к а р д а , ҳ а р т а р а ф д а г и ил- 
ғорда эдилар. Раҳим додга бир неча бҳи- 
р а л и к ва л а ҳ у р л и к н и , Ҳ астичи тункатор 
( т у н г и п о с б о н ) н и а к а - у к а л а р и б и л а н
қуш иб, ном ларини тилга олганим ушбу 
к и ш и л а р г а Г в ал ийар нин г ўзидан вилоят- 
л а р т а й и н л а б ж ў н а т и л д и . Р а ҳ и м д о д н и
Г вал ийар да ҳ о к и м и я т г а ў тқази б к е л и ш
учун М улла Опоқ ва Ш а й х Гуранни ҳам 
юбордик. Б у л а р Г в ал и й а р я қ и н и г а бор- 
ган ларида, Татархон ни нг ф и к р и ўзгариб, 
у л ар н и қ а л ъ а г а чор лам ад и.
У ш а пайти, узи дарвеш бўлиб, дар- 
в е ш л и к билан ҳам ш у ғ у л л а н ган , мурид 
ва дў стл ар и ж у д а к ў п Ш ай х М уҳам м ад 
Ғавс, Г валийар қ ў р ғо н и н и н г ич ид ан Ра- 
ҳим додга, қан д а й қ и л и б бўлса ҳам қўр- 
гоннинг ичига кириб олинг, бу к и ш и н и н г 
ф и к р и ўзгариб, ёмон х а ё л л ар га борган, 
дея одам юборибди.
www.ziyouz.com kutubxonasi


БОБУ РНОМЛ
227
Б у хабар Р аҳи м д о д га етиш и билан у 
Т атар х о н га: „Қ ўргон т а ш қ а р и с и кофир- 
л а р т у ф а й л и х а т а р л и . Мен бир н е ч а
к и ш и б илан қўргон и ч к а р и с и г а к и р а й , 
қ о л га н л а р , м ай л и , т а ш қ а р и д а т у р с и н “ , 
деб айтиб юборади. Кўп у р и н и ш л ар д ан
сўнг Т атархон бунга рози бўлади. Раҳим- 
дод озроқ к и ш и с и билан к и р г ач , бу дар- 
возада б изн инг одам турсин, деб ўз ода- 
м ин и қ ў я д и . Ҳ аати й П ўл дарвозасига у 
ўз од ам л ар ин и қ ў я д и . Ў ша к еч ан и н г ўзи- 
д аёқ Ҳ аатий П ўлдан бор к и ш и л а р и н и ки- 
р и т а д и . Э р т а с и г а Т а т а р х о н ч о р а с и з
қо л иб , қ ў рго н н и хоҳлаб-хоҳлам ай топ- 
ш ир иб , ч и қи б к етад и. Ограга келиб, хиз- 
м атим га кир д и . Унинг т и р и к ч и л и ги учун 
Б а й а н а ер л ар и дан й и г и р м а л а к л и к да- 
ром ади бор ж о й н и т а й и н л а д и к .
М уҳам м ад Зай ту н ҳам ҳеч бир чора 
тополм ай, Д ў л п у р н и топш ири б келди ва 
х и з м а т и м г а к и р д и . У нга ҳам бир неча 
л а к л и к д ар о м а д к е л т и р а д и г а н в и л о я т
ин о ят қ и л и н д и . Д ў л пу р н и холиса қили б, 
бирор б ек к а бермай ўз их т и ёр и м д а қол- 
д и р д и м , у ердан со л и қ йи ги ш ҳ у қ у қ и н и
А б д у л ф а т ҳ т у р к м а н г а т о п ш и р и б , у ни 
Д ў л п у р г а юбордим.
Ҳ исори Ф еруза ер л ар и д а Ҳ ам ид х о н 
С ар ан гх о ни й пан и й а ф ғ о н л ар и н и н г бир 
қ и с м и н и ҳ ам д а атроф даги аф ғонлардан 
уч-турт минг к и ш и н и тўплаб, гавго ва 
ф и т н а қў згаё тга н эди.
Сафар о й и н и н г ўн б еш и н чи си д а, чор- 
ш анба ку н и Ч и н Темур Султонга Аҳма- 
дий п а р во н ач и , А бдулф атҳ т у р к м ан , Ма- 
л и к д о д К а р а н и й ва М у ж о ҳ и д х о н Мўл- 
тоний б о ш ч и л и ги д аги л а ш к а р н и қ ў ш и б , 
бу афғон устига бостириб б о р иш л ар ин и 
бую рдик. У лар олисдан ж а д а л отланиб, 
бориб аф ғо н л а р га я х ш и ҳ у ж у м қилди- 
л ар , ж у д а кўп к и ш и л а р и н и қири б таш- 
лаб, ан ч аги н а бош лар юбориш ди.
Сафар о й и н и н г о х и р л ар и д а И р о қ қ а
Ш а ҳ з о д а Т а ҳ м о с п г а э л ч и л и к к а к е т га н
Х о ж а г и й Асад С улайм он деган т у рк м ан
билан к е л д и , к ў п со вға л а р
к е л т и р д и . 
С овғалар ич ид а и к к и ч ар к ас қ и з и ҳам 
бор эди.
Раби ул-аввал о й и н и н г ўн олтинчи- 
сида, ж у м а к у н и ғал ати воқеа рўй бер- 
ди. Б у ҳ а қ д а Кобулга ж ў н а т и л г а н мак- 
тубда батаф си л ёз и л га н эди. Ў ш а мак- 
тубнинг ў зи н и ҳеч нарса қ ў ш м а й ва қис-
қ а р т и р м а й ш у ўринда кел т и р ам ан . Мана 
ў ш а мактуб:
„ Т ў қ қ и з юз ўттиз учинчи (1526-1527) 
йили раби ул-аввал о й и н и н г ўн олтин- 
ч исида, ж у м а к у н и кат т а воқеа рўй бер- 
ди. У нинг таф силоти ш ундай: Иброҳим- 
ни нг онаси бадбахт Б у ъ а м ени нг ҳиндус- 
т о н л и к л а р қ ў л и д а н н арса е й и ш и м ҳа- 
қ и д а э ш и т и б қ о л а д и . В о қ е а ш у н д а й
бўлганди. Б ундан уч-тўрт ой бурун, Ҳин- 
дустон о вқ атл ар и н и сира к ў р м аган л и ги м
б о и с
И б р о ҳ и м н и н г
о ш п а з л а р и н и
к е л т и р и ш л а р и н и б ую рдим . Эллик-олт- 
м иш ош паздан тў р ттаси н и олиб қолдим . 
Б у н и э ш и т г а н Б у ъ а И т а ъ в а г а А ҳ м а д
ч о ш н и г и р г а одам юборади. Ҳиндустон- 
л и к л а р б ако вул ни (бош ош п азн и ) чош- 
ни ги р (подш оҳ учун т ай ёр лан ад и ган ов- 
қ а т н а з о р ат ч и си ) д е й д и л а р . Б и р чўри- 
ни нг қ ў л и г а Б у ъ а тўрт бу к л ан ган қоғоз- 
да бир т у вл а з а ҳ а р беради. Б и р тўвла 
и к к и мисцолдан бир оз кў пр о қ к елади. 
У н и , а в в а л р о ц а й т и б ў т г а н и м и з д е к ,
А ҳ м ад ч о ш н и г и р г а элтиб б е р и ш н и та- 
йи н л ай ди . А ҳм ад уни бизнинг ошхона- 
даги ҳи н д устон л и к ош паэга бериб, қан- 
дай бўлмасин, з аҳ ар н и менинг ош им га 
с о л и ш н и т а й и н л а б , э в ази г а тўрт вило- 
я тн и ваъ д а қ и л ад и . А ҳ м ад ч о ш н и ги р га 
эаҳар олиб бориб бериш и лоэим бўлган 
ч ўр ини нг ортидан з аҳ ар н и олиб борган 
ёки бо р м аган ли ги н и бил иш учун бош қа 
бир чўрини ж ўнатади. Я х ш и я м к и , заҳар- 
ни қ о з о н г а э м а с , т о в о қ қ а с о л г а н л а р . 
Қозонга со л м аган л и ги н и н г сабаби ш у к и , 
мен ҳар доим б ак о ву л л ар га ҳиндустон- 
л и к о ш п аз л ар д ан эҳтиёт б ў л и ш н и таъ- 
к и д л ар д и м ва у лар қозонда овқат пиша- 
ётган п а й ти уни тотиб к ў р ар д и л ар . Овқ- 
ат тортилаётган м а ҳ а л и б изнинг бадбахт 
б а к о в у л л а р ғ а ф л а т д а қ о л а д и . О ш п а з
ч и н н и и д и ш га ю пқа нонни қўйиб, уни нг 
у стига ў ш а қо ғо зд аги з а ҳ а р н и н г ярми- 
дан к ам ро ғи н и сепади, заҳ ар н и н г усти- 
га ёғли қ а й л а н и солади. А гар ааҳарни 
қ а й л а устига сепганида ёки қозонга сол- 
г а н и д а , ёмон б ў л ар д и . С ар о си м аг а ту- 
ш иб, за ҳ а р н и н г яр м и д ан к ў п и н и ўчоцқа 
т аш л а б юборади.
Ж у м а кун и к еч қ у р у н , аср намоэидан 
сўнг о вқатн и тортти лар. Қуён гўш тидан 
п и ш и р и л г а н о в қ а т д а н ан ча едим . Зар- 
д ак қ ай л а д а н ҳам тотиб кўрд им . Б у за-
www.ziyouz.com kutubxonasi


228
БОБУРНОНЛ
ҳар солинган Ҳиндустон о вқ ат и н и н г ус- 
т и д аги бир и к к и б ў л а г и н и ги н а еб кўр- 
дим, қ а й л а д а н едим, ҳеч қ ан дай нохуш
т а ъ м н и сезм адим . Қ овури лган гўш тдан 
бир-икки булак едим. К ўнгли м беҳузур 
бўлди. Ўтган ку н и қо ву р и лган гўш т ега- 
н и м д а, унда н ох у ш бир м аза бор эди, 
к ў н г л и м а й н и ш и н и ў ш а н д а н , деб бил- 
дим. Я на к ў н г л и м бир агд ар и л д и . Дас- 
турх о н устида икки -уч м ар та к ў н г л и м
беҳузур бўлиб, қусиб юборай дедим. Охи- 
ри қ ар ас ам , бўлм айдиган, ўрни м дан тур- 
дим. Обхонага боргунча йўлда я н а бир 
бор қусиб юборай дедим. У ерга к и р г ач , 
кўп қусдим. Мен ҳеч қачон овқатдан кей- 
и н , ҳ а т т о и ч г а н и м д а ҳ ам қ у с м а с д и м . 
К ў н гли м га ш убҳа ту ш д и . О ш п азни уш- 
лаб т у р и ш л а р и н и ва ушбу ц у с уқ н и итга 
бериб, итни қ ў р и қ л а б т у р и ш л а р и н и бу- 
юрдим. Эртасига бир п а ҳ ар га (уч соат- 
га) я қ и н ит беҳол бўлиб, қорни дамлан- 
гандек бўлди. Ҳ ар қ ан ча тош билан ур- 
салар ҳам, ағдариб к ў р сал ар ҳам ўрни- 
дан қ и м и р л а м а д и . Туш п а й т и гач а ит шу 
ҳолда ётди, кей ин ўрнидан турди, ўлга- 
ни й ў қ . Б и р -и к к и хос со қ ч и л ар и м ҳам 
бу о в қ а т д а н е й и ш г а н д и . Э рталаб у л ар
ҳ а м к ў п қ у с д и л а р , б и р и н и н г а ҳ в о л и
ж у д а ём он эд и, о х и р -о қ и б а т ҳ а м м а с и
халос бўлди. Мисра:

Download 11,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish