O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

53- rasm.
4,86
4,86
4,86
I
0
5
10
15
j
, V
54- rasm.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

107
Frànk và Gårs tàjribàlàrining ko‘rsàtishichà, simîb àtîmlàri
bilàn to‘qnàshgàn elåktrîn o‘z enårgiyasining faqat mà’lum qismini
ulàrgà bårishi mumkin. Bu enårgiya 4,86 eV gà tång bo‘lib, àsîsiy
hîlàtdàgi simîb àtîmi yutishi mumkin bo‘lgàn eng kichik enårgiya
pîrsiyasidir. Shundày qilib, àtîmdà stàtsiînàr hîlàtlàr màvjudligi
hàqidàgi Bîr nàzàriyasi tàjribàdà to‘là isbîtlàngàn.
Bîrning ikkinchi postulàtigà muvîfiq, 
D
E
= 
4,86 eV enårgiya
îlib g‘àlàyonlàngàn simîb àtîmi yanà qàytib àsîsiy hîlàtgà o‘tgàni-
dà shu enårgiyagà mîs kåluvchi nurlànish chiqàrmîg‘i kåràk. Àgàr
l =
hc
E
D
ekànligini nàzàrdà tutsàk, 
l » 
0,255 
m
m và bu ultràbinàfshà
nurlànishgà to‘g‘ri kålishini tîpàmiz. Òàjribà hàqiqàtàn hàm
l »
0,254 
m
m to‘lqin uzunlikli ultràbinàfshà nur chiqishini àniqlàdi.
Bu esà Bîrning ikkinchi pîstulàti hàm to‘g‘ri ekanligining isbîtidir.
Bîr nàzàriyasining kàmchiliklàri.
Bîr nàzàriyasi àtîm fizikàsi
rivîjlànishiga ulkàn hissà qo‘shib, kvànt måõànikàsining yaràtilishi-
dà muhim qàdàm bo‘lib õizmàt qildi. U vîdîrîd và vîdîrîdsimîn
àtîmlàrning spåktrlàri và spåktràl chiziqlàrning chàstîtàlàrini
hisîblàshgà imkîn bårgàn bo‘lsà-dà, bu chiziqlàrning intånsivligini
àniqlàshgà và u yoki bu o‘tishlàrning ro‘y bårishigà sàbàb nimàligini
tushuntirishgà îjizlik qildi. Bîr nàzàriyasining jiddiy inqirîzi,
àyniqsà, eng sîddà elementlardan biri, vîdîrîddàn båvîsità kåyingi
elåmånt – gåliy àtîmining spåktrini tushuntirish yo‘lidàgi urinish-
làrning muvàffàqiyatsizlikkà uchràshidà nàmîyon bo‘ldi. Bîrning
o‘zi buning àsîsiy sàbàbi – nàzàriyaning yarim klàssik ekànligidà,
ya’ni, bir tîmîndàn, kvànt pîstulàtlàri qo‘llànilsà, ikkinchi
tîmîndàn, klàssik fizikà qînunlàrining qo‘llànilishidà, dåb tàn
îldi. Àtîmning ichigà yanàdà dàdilrîq nigîh tàshlàsh uchun yangi
g‘îya, yangi nàzàriyalàrgà muhtîjlik tug‘ildi.