O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Yorug‘lik difràksiyasi
Ì à z m u n i : to‘lqinlàr difràksiyasi; yorug‘lik difràksiyasi;
Gyuygåns–Frånål prinsipi.
Òo‘lqinlàr difràksiyasi.
Difràksiya so‘zi lîtinchà 
diffractus
–
singàn, yo‘nàlishini o‘zgàrtirgàn, dågàn mà’nîni ànglàtàdi. Shuning
uchun hàm to‘lqinlàr difràksiyasi dågàndà ulàrning to‘siqni àylànib
o‘tishi nàzàrdà tutilgàn.
Àynàn shu difràksiya shàrîfàti bilàn to‘lqinlàr gåîmåtrik sîya
sîhàsigà yetishi, to‘siqlàrni àylànib o‘tishi, kichkinà tirqishdàn
o‘tib ekràngà tushishi và shungà o‘õshàshlàr ro‘y bårishi mumkin.
Òîvushning pànà jîydà eshitilishi hàm tîvush to‘lqinlàri difràk-
siyasining nàtijàsidir.
Yorug‘lik difràksiyasi. 
Yuqîridàgidåk hîllàr yorug‘lik bilàn
hàm ro‘y båràdimi, dågàn sàvîl tug‘ilàdi. Buning uchun sxemasi
20- ràsmdà ko‘rsàtilgàndåk tàjribà o‘tkàzàmiz. Yorug‘lik mànbàyi
qàrshisidà kichkinà tirqishli 
ÀB
to‘siq turgàn bo‘lsin. 
E
ekràndà
tirqishning sîyasi, yorug‘ dîg‘ hîsil bo‘làdi (20-
à
ràsm). Endi
ÀB
to‘siqdàgi tirqishni kichràytirà bîràmiz. Òirqishning o‘lchàmlàri
ÀB
to‘siq và ekràngàchà bo‘lgàn màsîfàdàn minglàb màrtà kichik
bo‘lgàndà ekràndà yorug‘ và qîrîng‘i àylànàlàrdàn ibîràt muràk-
kàb mànzàrà vujudgà kålàdi (20-
b
ràsm).
Bundày mànzàràni fàqàt yorug‘likning difràksiyasiginà vujudgà
kåltirishi mumkin. Yorug‘lik difràksiya mànzàràsini vujudgà kåltiràr
ekàn, dåmàk, u to‘lqin tàbiàtigà egà bo‘ladi.
Shuning uchun hàm difràksiya hîdisàsi yorug‘likning to‘lqin
tàbiàtigà egàligini ko‘rsàtuvchi jàràyonlàrdàn biri hisîblànàdi.
9-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

30
S
A
E
B
S
A
B
E