O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov


Elåmåntàr zàrràlàr tà’sirlàshuvining turlàri



Download 5,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/174
Sana16.03.2022
Hajmi5,45 Mb.
#497419
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   174
Bog'liq
Fizika 2 qism A G\'aniyev, A Avliyoqulov

Elåmåntàr zàrràlàr tà’sirlàshuvining turlàri.
Zàmînàviy tàsàv-
vurlàrgà ko‘ra, tàbiàtdà to‘rt õil fundàmåntàl tà’sirlàshuv màvjud.
Bulàr kuchli, elåktrîmàgnit, kuchsiz và gràvitàtsiîn tà’sirlàshuv-
làrdir. Bu tà’sirlàshuvlàrning har birini àmàlgà îshiruvchi zàrràlàr
và hàr birigà mîs kåluvchi o‘z màydînlàri màvjud.
Êuchli yoki yadrîviy tà’sirlàshuv.
Bu ta’sirlashuv atîm yadrîsi-
dàgi nuklînlàrning (prîtîn và nåytrîn) àlîqàsini tà’minlàydi và
yadrîni bir butun màhsulît sifàtidà sàqlàb turàdi. Àynàn uning
shàrîfàti bilàn mîddàlàrning bàrqàrîrligi tà’minlànàdi. Êuchli
tà’sirlàshuv àtîm yadrîsining ràdiusigà tång 
~
10
-
15
m màsîfàdà
nàmîyon bo‘là bîshlàydi. U nuklînlàr o‘rtàsidà 
p
- måzînlàr
àlmàshinuvi bilàn àmàlgà îshirilàdi.
Elåktrîmàgnit tà’sirlàshuv. 
Bundày tà’sirlàshuv bàrchà elåktr
zàryadigà egà zàrràlàr îràsidà màvjud. U kuchli tà’sirdàn 137 màrtà
kuchsiz. Òà’sir ràdiusi chåklànmàgàn. Elåktrîmàgnit màydîn enår-
giyasini tàshuvchi zàrrà fîtîn vîsitàsidà àmàlgà îshirilàdi. U
atîmning màvjudligini tà’minlàydi. Eng batafsil o‘rgànilgàn tà’sir-
làshuv hisîblànàdi.
Êuchsiz tà’sirlàshuv.
Àsîsàn elåmåntàr zàrràlàrning pàrchà-
lànishidà nàmîyon bo‘làdi. 
b
- yåmirilish, 
m
- yåmirilish kuchsiz
tà’sirlàshuvgà yaõshi misîl bo‘làdi. U kuchli tà’sirdàn 10
14
màrtà
kuchsiz bo‘lib, îràliq bîzînlàri (
z

w
) vîsitàsidà àmàlgà îshirilàdi.
38-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi


144
Gràvitàtsiîn tà’sirlàshuv.
Bu bàrchà elåmåntàr zàrràlàrgà õîs
bo‘lgàn õususiyat, ya’ni ulàr bir-birlàrini tîrtishàdi. U kuchli
tà’sirdàn 10
39
màrtà kuchsiz. Shuning uchun hàm mikrîdunyo
jàràyonlàridàgi tà’siri e’tibîrgà îlinmàydi. Gràvitàtsiîn màydîn
îrqàli, gràvitîn dåb ataluvchi ekzîtik zàrràlàr vîsitàsidà àmàlgà
îshirilàdi.

Download 5,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   174




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish