Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

 

---

164 
Rahbarning qaror qabul qilish modeli. 
Muammolarni ijobiy hal qilish qobiliyatidan mahrum bo`lgan rahbar, eng 
yaxshisi rahbarlik qilayotgan tashkilotning evolyutsion rivojlanishini yaxshi 
nazoratini amalga oshirishi mumkin, ammo uni ilg`orlar darajasiga chiqarishga 
qobiliyatli emas. Ijodiy fikrlovchi rahbar, vaziyatning xo`jayini bo`ladi va optimal 
qarorlar qabul qiladi. Muammolar bo`yicha rahbarning qaror qabul qilishi modeli 
quyidagicha bo`ladi: 
Qarorning ilmiy asoslanganligi. Qarorlarni muayyan ishlab chiqarish 
sharoitini tahlil qilishdan kelib chiqib, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa hozirgi zamon 
fan yutuqlari asosida qabul qilinishi kerak. 
Qarorlarning birligi. Odatda asosiy masalalarni hal qilish bilan birga kichik 
masalalarni ham o`tishga to`g`ri keladi. 
Qarorlarni adolatligi – haqqoniyligi. Qarorlar fakat rahbarlarga berilgan 
huquq darajasidagina qabul qilinishi mumkin. 
Qarorning to`g`ri yo`naltirilganligi. Har qaysi qaror o`z ijrochilariga 
tushunarli va kimga mo`ljallanganligi aniq bo`lishi kerak. 
Qarorlarning qisqaligi. Axborotlar bilan ishlash vaqtini tejash maqsadida 
qisqa aniq qarorlar qabul qilinadi. 
Qarorlarning vaqt bo`yicha aniqligi. Rahbar o`z qo`li ostidagilarga 
topshiriqlarning bajarish muddatini aniq ko`rsatmasdan berishi mumkin emas. 
Qarorlarning operativliligi. Bunday qarorlar bir daqiqada, ya`ni ishlab 
chiqarish holati talab qilganda qabul qilinishi mumkin. 
 
Strategik qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish. 
Qarorlarni tayyorlash va qabul qilish borasidagi ishning mantiqi rahbarlik 
darajasiga, vazifalarning harakteriga va qaror qabul qilinayotgan sharoitga bog`liq 
holda bir-biridan ancha farq qiladi. Shu bilan birga konkret yondashuvlarning 
xilma-xilligidan rahbar harakatlarining umumiy belgilarini va izchilligini alohida 
qilib ko`rsatish mumkin:

---

165 
konkret ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar va hodisalarni tahlil qilish asosida 
muammoni aniqlash; ushbu muammoni hal etish uchun maqsadlarni, shuningdek 
uni hal etish muddatlari, vositalari va yo`llarini belgilash; ehtimoli tug`ilgan 
alternativlarni ishlab chiqish; mezonlar (kapital mablag`larni tejash, muddatlarni 
qisqartirish va boshqalar)ni aniqlash va eng qulay variantni tanlash; qarorni qabul 
qilish; uning bajarilishini tashkil qilish. Ravshanki, bunday sxemani taxminiy deb 
bilmoq lozim. U vaziyatning xususiyatlariga va hal qilinayotgan holatning 
ko`rinishiga qarab o`zgarishi mumkin. Shuningdek aniq, tahliliy va noaniq 
vaziyatlar bo`lgan sharoitlar matritsa tizimli reja asosida qarorlar qabul qilinadi, 
unda boshqarish qarorini turli tizimi mavjud bulib, qiyin muammolarga tegishli 
bo`lgan murakkablashayotgan tavakkalchilik sharoitlarida rahbarga chiziqli 
boshqarish bo`yicha ma`lum qarorlar qabul qilish imkonini beradi.