O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Yuklash mashinalari turlari va konstruktsiyasi 
Davriy yuklash mashinalaring yuklash usuli bo’yicha ikkita turi mavjud: 
to’g’ridan-to’g’ri va 
pog’onali yuklovchi
.
To’g’ridan-to’gri yuklovchi yuklash mashinalari
ning quyidagi xilari bor: PPN-1s, PPN-3A, 
PPN-2G. Kon-qidiruv lahimlarini o’tishda cho’michni mashina ustidan oshirib to’kuvchi rukoyatli 
mashinalar eng ko’p tarqalgandir. Bu turdagi mashina PPN-1s gorizontal laximlarni o’tishda 
portlatib massivdan ajratilgan yirikligi 350 mm gacha bo’lgan tog’ jinslarini vagonchaga yoki 
boshqa transport vositasiga yuklashga xizmat qiladi. CHo’michli yuklash mashinalarining barchasi 
bir xil tuzilishga egadir, lekin ba’zi bir uzellarining bir-biri bilan bog’laniida farq qilishi mumkin. 
PPN-1s mashinasi (19.3-rasm) cho’mich 1, yurish qismi dvigateli 5, buriluvchi platforma 3, yurish 
qismi 4, ko’tarish mexanizmi 6, boshqaruv pulьti rukoyati 2, cho’michni orqaga qaytarish 
mexanizmi 7 dan tashkil topgan. 
Harakatlanish (yurish qismi) mexanizmi
cho’yan qoplamali reduktor, pnevmatik dvigatelь 
va ikkita o’qli g’ildirak juftlaridan tashkil topgan.
Yurish qismi – sharik tayanchli asos vazifasini bajarib, uning ustiga yuqorigi buriluvchi 
platforma o’tnatiladi. Asos markaziga tayanch (shkvorenь) o’rnatilgan bo’lib, bu yurish qismi bilan 
platformani birlashtirib turadi. Oldingi qismiga boltlar yordamida rolikli kronshteyn qotirilgan 
bo’lib cho’mich buriluvchi qismini avtomatik tarzda o’rta holatga qaytaradi. 
Reduktor korpusiga 8,8 kVt quvvatli pnevmatik dvigatel ulangan. Mashina chap qismida 
mashinist turib ishlashi uchun taglik, o’ng qismida esa mashinani lahimlar bo’ylab olib yurishda 
yurish qismini pnevmomotordan uzib qo’yuvchi moslamalar joylashgan. Yurish qismi korpusi 
oldingi qismida cho’mich uchun tayanch buferi, orqa qismida esa vagonchani mashinaga ulovchi 
ulash moslamasi joylashgan.
Yuklash organi
(19.4-rasm.) buriluvchi platmorma 6 ga o’rnatilgan bo’lib, kulisa 2 li 
(rukoyat) cho’mich 1 va to’rta muvozonatlashtiruvchi tross 3 va 3
’
lardan tashkil topgan. CHo’mich 
po’lat listlardan payvandlangan konstruktsiyalidir. CHo’michning old qismiga tog’ jinsiga yengil 

---

103 
kirishi uchun uchqur tishlar o’rnatilgan. CHo’michning yuqorigi qismi tekis tarnov shaklida bo’lib, 
yuk tushirish vaqtida tog’ jinslari shu yerdan sirpanib tushadi. CHo’mich yuqoriga ko’taruvchi 
profilda ishlangan ikkita kulisaga biriktirilgan. Kulisalar bir-birlari bilan travers 4 bilan bog’langan 
bo’lib, bunga ko’taruvchi mexanizm plastinkali tortuvchi zanjiri 5 maxkamlangan.
19.3-rasm. PPN-1s yuklash mashinasi.