O‘zbеkistоn rеspublikаsi

shitli 
mustaxkamlagichlar
deb aytiladi.
SHitli mustaxkamlagichlar nafaqat yuqorigi tutub turuvchi qoplama 1, chegaralab turuvchi 
qoplama 3 va asos 5 lari o’zaro gidroustun 2 lar bilan kinematik bog’langan, balki qo’shimcha 
sharnirli richag 4 lar yordamida bog’langan chegaralab-tutib turuvchi (ris. 20.2, a) yoki tutib-
chegaralovchi (ris. 20.2, 6) mustaxkuamlagichlardan iboratdir.
Barcha shitli mustaxkamlagichlar asos qismi orqali bog’langan bo’lib, yuqorigi tutib turuvchi 
qismi bilan asosi o’rtasida aktiv tayanch, ya’ni, gidrostoyka ko’ndalang kuchni tutib turadi. SHitli 
mustaxkamlagichlar bir va ko’p ustunli bo’lishi mumkin. CHegaralab-tutib turuvchi tipidagi 
sektsiyalar bitta ustunli (10KP70, 2OKP70B, ZOKP70B va 4OKP70) yoki ikki ustunli (UKP5 
mutaxkamlagichlari) bo’lishi mumkin. 
SHitli sektsiyalar hozirgi vaqtda 1 m dan oshiq qatlamlarda ishlatiluvchi asosiy moslama 
bo’lib hisoblanadi.
Mexaniq mustaxkamlagichlarni qo’llash sharoitlarini va krovlya bilan o’zaro ta’sirini 
aniqlovchi asosiy ko’rsatgichlarlari: mustaxkamlagichlar nisbiy qarshiligi, gidroustunlarning 
gidravlik harakatchanlik koeffitsienti, boshlang’ich tayanch koeffitsienti, krovlyaning tortish 
(ushlab qolish) koeffitsienti. Tortish koeffitsienti sektsiya tutib turuvchi qismi va tutib turilgan 
krovlya maydonlari munosabati bilan tavsiflanadi. 
Rasm. 20.2. Sxemы sektsiy щitovыx krepey: a — odnostoechnaya (4OKP70); b — 
dvuxstoechnaya ramnaya (MK75B) 
Burg’ulash jarayonli uzluksiz ishlovchi lahim o’tuvchi komplekslar
aylana yoki arka 
ko’rinishli tayyorlov laximlarini o’tishga mo’ljallangan.
Bu kombaynlarni ikki guruxga ajratish mumkin: qattiqligi f

4 bo’lgan kaliy tuzlari, ko’mir 
va yumshoq tog’ jinslaridan (PK-8M, «Ural-10KS», «Ural-20KS» kombaynlari) va o’rtacha 
qattiqlikdagi va kuchli abrazivnыy hamda f=8-16 qattiqlikdagi tog’ jinslaridan (KRT va «Soyuz» 
kombaynlari) laxim o’tuvchi kombaynlar. 
Dexkonobod kaliy konida laxim o’tish va qazib olish ishlarida Ural – 20 R (S=15,5m2) 
kombayni, BP-14V bunkerli-qayta yuklagich hamda VS-30 va 5VS-15M o’ziyurar vagonlari 
majmuasi yordamida amalga oshiriladi. Kombaynning ishchi organi yuzasi S=15.5 m
2
, eni a=5,5 
m, balandligi h=3,1 metr. 

---

113 
20.3.-rasm. Ural-20R lahim o’tish va qazib olish kombayni 
Ural-20R lahim o’tish va qazib olish kombayni texnik tavsifi