d avridan boshlangan deb hisoblaniladi. «Tarixi m uluku
Ajam»da Faridun Afrosiyobning otasidir. «Yo'lbars terisini
y o p g an p a h la v o n » d o s to n id a F a r id u n T a rielg a o taliq
y o rd a m in i k o 'r s a tg a n tu rkiy m a m la k a tn in g h u k m d o r i
hisoblanadi.
« Y o ‘lbars terisini yopingan pahlavon»
asarining asosiy
voqealari Xorazm va uning yaqinidagi dengiz q irg ‘oqlarida
b o ‘lib o ‘tadi. M a ’lumki, asar yaratilgan d av rd a Xorazm
d a v la tin in g ch eg a rasi E ro n k o ‘rfa z id a n to r t ib ,
V olga
d a ry o s ig a c h a yetgan edi. X o ra z m d av la tin i x u d d i shu
davrlarda turkiylar sulolasidan b o'lgan qoraxoniylar idora
etardilar. Shota dostonida q o ra ot ustida tasvirlangan va
shu q o ra otni Tarielga i n ’om etgan
odil sh o h F a r id u n
o b r a z i d a t u r k x o q o n l a r i n i n g s iy m o si u m u m l a s h a d i .
U m u m a n , « A m ir a n » va « Y o 'l b a r s te ris in i y o p in g a n
p a h l a v o n » d o s to n la r in i q a d im g i tu r k i y q a h r a m o n l i k
eposlari bilan qiyosiy o'rganish
adabiy alo q alar tarixida
yangi sahifalar ochadi.
German adabiyoti.
X u n lar Oltoy to g ‘laridan boshlab,
T ib etg ach a, X itoy, M o ‘g ‘uliston, T u r k is to n va Q ir g ‘iz
s a h r o l a r i , U r a l t o g ‘l a r i g a c h a b o ' l g a n k e n g l i k l a r d a
y a s h a d ila r . U la r X itoy m a n b a la r i d a « X y u n -y u » yoki
«X y u n-n u » deb yozilgan. «X yun» yoki « X un » 0 ‘rxun
daryosiga ot q o ‘yilganidek, suv nomi bilan b o g 'la n g a n
b o ‘lishi mumkin. Katta h u d u d d a ulkan davlatni tiklagan
xunlar sekin-asta uch toifaga b o ‘lindilar. «Janub xunlari»
y o k i « o q x u n l a r » A m u d a r y o d a n t o r t i b E r o n va
O zarbayjongacha tarqaldilar. Shimol xunlari M o ‘g ‘uliston
atrofida, G ‘arb xunlari esa B uxorodan qirg'iz
sahrolari,
Ural to g ‘lari kengliklarida yashadilar. S o 'n g ra ularning bir
qismi G 'a r b tomonga yurish qildi va Y evropada xun turklari
saltanatini o ‘rnatishdi.
Tarixiy hujjatlarga k o ‘ra Attila434 453-yillarda G ‘arbiy
X un imperatorligiga xoqonlik qilgan hukm dordir. U 39-
2 3 9
40 voshlarida taxtga o'tirgan. A ttila 45 ta qavm ni, ular
orasida german, slavyan, fors, fm - uyg‘ur, turk
qavmlarini
x u n x o q o n l i g i g a b i r l a s h t i r a o lg a n h u k m d o r d i r .
X oqonlikning Sharqdagi asosiy joylari D nepr, g ‘arbdagi
asosiy joylari T u n a (D unay) sohillari edi. U shu q a d a r
q a t t i q a o ‘l, d u s h m a n l a r i g a n i s b a i a n b e r a h m e d ik i,
g ‘a r b l i k l a r u n i j a z o u c h u n y u b o r i l g a n « T a n g n n i n g
qamchisi» deb aytganlar.
Attila 453-yilda. Italiya yurishidan s o ‘ng,
Ildeka ismli
m alikaga uylangan. Lekin to 'y kechasi o g ‘zi-burnidan qon
ketib, o lam d an o ‘tgan. Attilaning jasadini k o ‘rgan kom
(shomon)lar shunday degan: suiqasd yuz bergani y o ‘q, katta
a k asi B u d a h am s h u n d a y d a r d d a n o ‘lgan edi. X u n la r
Attilaga q ayg‘urdilar. M arsiyalar bitildi:
Do'stlaringiz bilan baham: