Лойиҳа Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик университети

2012 йил 
январда янги таҳрирда қабул қилинган “Рақобат тўғрисида”ги 
Қонунда
ҳам ўз аксини топган бўлиб, ушбу қонуннинг асосий 
мақсади товар ва молия бозорларидаги рақобатга доир 
муносабатларни тартибга солишдан иборат. Чунки, мазкур 
қонуннинг мазмун-моҳияти шу билан изоҳланадики, унда товар ва 
молия бозорларидаги хўжалик юритувчи субъектларнинг рақобатга 
қарши ҳаракатларини, инсофсиз рақобатни чеклашга ҳамда давлат 
бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг 
ғайриқонуний ҳаракатларига йўл қўймасликка қаратилган 
рақобатга доир давлат сиёсатини амалга оширувчи ваколатли орган 
белгиланган. 
Қонунда 
рақобатга 
қарши 
ҳаракатларни 
тақиқлашнинг ҳуқуқий нормалари белгиланган бўлиб, бунда 
хўжалик юритувчи субъектларнинг устун мавқеини суистеъмол 
қилиш, рақобатни чеклайдиган келишиб олинган ҳаракатлари ва 
битимларини тузиш, шунингдек, давлат бошқаруви органлари ва 
маҳаллий 
давлат 
ҳокимияти 
органларининг 
ҳужжатлари 
(ҳаракатлари) ҳамда инсофсиз рақобат тақиқланган. Бундан 
ташқари, танлов (тендер) ва биржа савдоларига доир монополияга 
қарши талаблар, хўжалик юритувчи субъектларни ташкил этиш, 
қўшиб юбориш ва бирлаштиришга доир ҳамда акцияларни 
(улушларни) ва бошқа мулкий ҳуқуқларни олишдаги монополияга 
қарши талаблар киритилиб, ушбу харакатларни амалга оширишда 
монополияга қарши давлат органининг олдиндан розилигини олиш 
тартиби белгиланган. 
Шу билан бирга, табиий монополияларнинг устунлиги ҳамда 
монополияга қарши самарали тартиботларни амалга ошириш, 
ҳақиқий рақобат муҳитини шакллантириш, корхоналарнинг ва улар 
томонидан ишлаб чиқарилаётган маҳсулотнинг, умуман мамлакат 
иқтисодиётининг рақобатдошлигини оширишни рағбатлантириш 
борасидаги ташкилий ва амалий чора-тадбирларни шакллантириш 
билан боғлиқ кўпгина масалалар тизимли равишда босқичма-
босқич ҳал этиб борилмоқда. Шу жиҳатдан олганда “Рақобат 
тўғрисида”ги қонунида назарда тутилган меъёр ва талабларни 

---

77 
амалга ошириш бўйича аниқ чора-тадбирлар кўрилиши катта 
аҳамият касб этади. Бунда товар ва молия бозорларида рақобатни 
чеклашга ҳамда устунлик мавқеини суиистеъмол қилишга олиб 
келадиган хатти-ҳаракатларга йўл қўймасликка, шунингдек, 
ноҳалол рақобатни, товарлар (ишлар, хизматлар)нинг нархларини 
сунъий равишда ошириш ёки тушириб юборишни тақиқлашга 
алоҳида эътибор қаратилиши лозим. Бу ишларни фаоллаштириш 
учун қилинаётган саъй-ҳаракатларни жамлаш, хусусийлаштириш, 
монополиядан чиқариш ва рақобатни ривожлантириш бўйича 
ишларнинг бажарилишини таъминлайдиган давлат институтларини 
янада мустаҳкамлаш муҳим аҳамият касб этади.
 
Янги таҳрирдаги 2012 йилги қонуннинг 4-моддасида бевосита 
ушбу мавзуга оид асосий тушунчалар ҳам белгилаб берилган. Унга 
мувофиқ, камситувчи шартлар (шароитлар),хўжалик юритувчи 
субъект, келишиб олинган ҳаракатлар, рақобатга қарши ҳаракатлар 
каби асосий тушунчаларга таъриф бериб ўтилган