Намуна (Образец)

 
14.2. Korporativ kapitalning qiymati 
Korporativ kapitalning qiymati - bu kapitaldan foydalanish qiymati ya’ni 
kompaniya investorlaroining daromadi. uning qiymatiga turli omillar ta’sir qiladi. 
jumladan, foiz stavkalari, hukumatning soliq siyosati, bozor holati kabi omillar 

---

168 
o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. bu omillarni kompaniya boshqarishga imkoniyati mavjud 
emas. Ammo kompaniyaning loyihalaridagi risk darajasi, aktivlar riski 
korporatsiya rahbariyati tomonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi. Har
ikkala holatda ham rahbariyat loyihaning istiqbolini baholaganda jalb etiladigan 
sarmoyalarning qaytarilishi ushbu kapital qiymatidan oshadimi yoki yo‘qligini 
aniqlaydi. 
Binobarin , sarmoya ыiymati korporativ boshыaruv ыarorlarida hal qiluvchi 
rol o‘ynaydi. Qaror bitta loyihaga taalluqli bo‘lsa, uni loyihani kapitallashtirish 
bo‘yicha qaror deb nomlanadi. Kapital qo‘yilmalarning to‘g‘ri byudjetini doimiy 
ravishda o‘zlashtiradigan kompaniyalar o‘z investorlari uchun qiymat yaratadilar. 
Shuningdek, kapital qiymati kompaniya biznesining qiymatini aniqlash, qo‘shib 
olish va sotib olish, iqtisodiy qo‘shilgan qiymatga asoslangan menejerlarning ish 
haqini hisoblash, qarz olish yki yangi kapital chiqarish bilan bog‘liq qarorlarni 
qabul qilish uchun zarurdir. Bundan tashqari, kapital qiymati tabiiy monopoliyalar 
faoliyatini tartibga solishda muhim omil hisobalanadi. Tartibga soluvchilar 
investorlarga korxonada taqdim etgan kapital qiymatini aniqlashlari kerak, 
monopolist kompaniya kapitalning o‘rtacha daromadliligiga erishishi va yuqori 
daromad olmasligi uchun tariflarni cheklash kerak. 
Ko‘pchilik firmalar kapitalning tarkibiy qismlari deb nomlangan kapitalning 
har xil turlarida foydalanadilar va uning eng keng tarqalgan turlari oddiy va 
imtiyozli aksiyalar, qarz mablag‘lari hisoblanadi. Ushbu turdagi kapital egalariga 
o‘z aktivlarini qaytarish uchun turli xil talablar qo‘yiladi. Kompaniya kapitalining 
har bir tarkibiy qismi uchun talab qilinadigan foyda komponentning qiymati deb 
ataladi. Bu qiymat menejerlar tomonidan amalga oshirilayotgan strategiyalar va 
loyihalarning risk darajasiga bog‘liq. 
Kapital tarkibiy qislarning xarajatlari kapitalning o‘rtacha hisoblangan 
qiymati (WASS)ni hisob-kitobi amalga oshiriladi. Har bir kompaniya uchun eng 
maqbul kapital strukturasi mavjud bo‘lib, u aksiyadorlar uchun qiymat yaratishda 
kompaniyaning qarz mablag‘lari, imtiyozli va oddiy aksiyalar shaklida jalb etilishi 
kerak bo‘lgan qismini ko‘rsatadi. Korporatsiya o‘z kapitalining maqsadli tuzilishini 

---

169 
aniqlashi kerak va aynan kompaniya kapitalining o‘rtacha og‘irligini hisoblashda 
foydalaniladigan kapital elementlarining maqsadli nisbatlarini aniqlaydi. SHunday 
qilib, WACC har bir yangi ko‘tarilgan yoki marjinal kapital birligining o‘rtacha 
og‘irligidir. 
Jahon miyosidagi bir qator konsalting firmalarining hisob-kitoblariga ko‘ra 
yirik kompaniyalar kapitalining o‘rtacha qiymati kompaniyaning riskliligi va 
moliyalashtirish tarkibidagi qarz mablag‘larining ulushiga qarab sezilarli darajada 
o‘zgaradi. Riskli biznes sohalarida ishtirok etadigan kompaniyalar kapitalning 
o‘rtacha yuqori narxiga ega. Biroq ular odatda kamroq qarz mablag‘laridan 
foydalanadilar. Ushbu ikki omil barqaror biznes sohasida faoliyatyuritadigan 
kompaniyalarga nisbatan kapitalning o‘rtacha og‘irlikdagi yuqori narxiga olib 
keladi. Ammo ko‘proq riskli kompaniyalar odatda yuqori daromad olish uchun 
katta imkoniyatlarga ega bo‘lib, ular loyihalarda sezilarli darajada daromad 
oladilar.