O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

8.2.  Passiv infraqizil optik-elektron xabarlovchilarni  

sozlash va ishchanligini tekshirish

Obyektda o‘rnatilgan passiv optik-elektron xabarlovchilari 

soz 

langan bo‘lib, texnik xizmat ko‘rsatish jarayonida ularning 

ishchanligi tekshirilishi lozim. Optik-elektron xabarlovchilarni 

sozlash jarayoni har bir xabarlovchiga mos xususiyatlariga ega 

bo‘lib, ular quyidagilardan iborat:

a)  xabarlovchi shleyfidan elektr tok bilan ta’minlangan xabar-

lovchilarni QNP bilan bog‘lash.

Xabarlovchilarning xarakteristikalari shleyfni nazorat qila-

yotgan QNP xarakteristikalari bilan bog‘langan bo‘lishi kerak. 

«Foton» xabarlovchisi namunasida ayrim sozlash xususiyatlarini 

ko‘rib chiqamiz. Xabarlovchini xabarlovchi shleyfiga yakunlovchi 

elementiga parallel yoki uning o‘rniga ulash mumkin. Xabarlov-

chini yakunlovchi elementga parallel ulash uchun, asbob platasid-

---

64

agi «РАЗРЫВ-КЗ» tutashtirgichini «КЗ» holatiga, yakunlovchi el-

ement urniga ulanganda esa «РАЗРЫВ» holatiga o‘tkazish kerak.

Tutashtirgich «КЗ» holatida, xabarlovchi esa «Норма» rejimida  

bo‘lganda xabarlovchi shleyfi 1 mA tok  iste’mol qiladi. Agar oqib 

o‘tish toki belgilangan chegara atrofida bo‘lsa, QNP «Охрана» 

rejimida bo‘ladi. Agar xabarlovchi QNPda oqib o‘tish toki bel-

gilangan chegara oralig‘ida bo‘lsa, demak u «Охрана» rejimi-

da bo‘ladi. Xabarlovchida tashvish xabari xabarlovchi shleyfidan 

taminlanayotgan tokning 0,75 soniya vaqt muobaynida qiymati 

15 mA gacha ko‘payish yo‘li bilan shakllanadi. Ta’minlanayotgan 

tok kuchi (2 dan 15 mA gacha) platada joylashgan «Tok» potent-

siometri bilan sozlanadi. Shunday tok kuchini tanlash kerakki, 

xabarlovchi ishlaganda QNP ishonchli ravishda tashvish xabar-

ini uzatsin.