O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

5.1.  Elektrkontaktli xabarlovchilarni  sozlash va  

ishchanligining tashxisi

Elektrkontaktli xabarlovchilarning tuzilishi sodda bo‘lganligi 

tufayli ularni sozlash talab qilinmaydi. Lekin ularning ishchanligi 

tashxisiga ahamiyat bermoq lozim. Ularning ishchanligi tashxisi 

uch pog‘onadan iborat:

1. Xabarlovchilarning shleyf simlari sozligini (uzilgan yoki 

uzulmaganligini) tekshiriladi.

2. Xabarlovchilar shleyflarida tutashtirgichlar (перетычка) 

yo‘qligi tekshiriladi.

3. Xabarlovchilar shleyfini uzilishi natijasida QNP ishga 

tushi shi  tekshiriladi.

Xabarlovchilarni sozligi (ulangan yoki yo‘qmi) ommetr yor-

damida tekshiriladi. Buning uchun xabarlovchi shleyfi folga bi-

lan ulangan joyga qo‘shiladi. Ma’lumki, 1 m folganing qarshiligi 

taxminan 1 Om ga teng. Bunda nafaqat folga butunligi, bal-

ki kontaktlar, kavsharlanish joylari va ulanishlarning sifati tek-

shiriladi. Blokirovka qilingan konstruksiyaga zarba berish yoki 

qimirlatish yo‘li bilan ta’sir qilamiz va ommetrni kuzatamiz, agar 

ommetr ko‘rsatkichlari o‘zgarsa, demak folgada yorilish yoki xa-

barlovchilar shleyfida yomon kontakt mavjud. 

Kommutatsiya qutilarida tutashtirgichlarni mavjudligi ularni 

ko‘zdan kechirib tekshiriladi. Shuningdek, xabarlovchi shleyfi-

ni folgadan uzib turib, qarshiligi o‘lchanadi, bunda ommetr juda 

ham katta qiymatni ko‘rsatishi kerak.

---

29

Elektrkontaktli xabarlovchilarning ishchanligini so‘nggi tek-

shiruvi nazorat qilinayotgan xabarlovchi shleyfini QNP yoki 

XUT qo‘riqlashga qabul qilish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Xa-

barlovchi shleyfi buzilgandan so‘ng QNPda tashvish xabari uza-

tilishi kerak.