Nashrga ruxsat etaman

2.
 
Milliy va mintaqaviy muammolar.
Inson faoliyati oqibatlarining о‗sishi va murakkablashishi bilan ekologik 
muammo yanada kuchayib, misli kо‗rilmagan jiddiylikni yuzaga keltirdi. 
Respublikada xavfli ekologik vaziyat vujudga keldi. Orol dengizi mintaqasidagi 
vaziyat deyarli inson nazorati ostida emas edi. Paxtachilikni rivojlantirishga 
yо‗naltirilgan mavjud irrigatsiya- melioratsiya siyosati jiddiy oqibatlarga olib 
keldi. 
Markaz tomonidan yerlarni о‗zlashtirishga qaratilgan noxolis va noilmiy 
yondashuvlar, Amudaryo va Sirdaryo suvlarining nazoratsiz ishlatilishi tufayli 
Orol dengiziga о‗rtacha yillik suv oqimi 1961-1970 yillarda 42,9 kubometrga, 
1981-1984 yillarda 4,2 kubometrgacha kamaydi. 

---

1960 yilga qadar dengizda qurish holatlari deyarli bо‗lmagan. 80-yillarga 
kelib, suv resurslaridan noqobil foydalanish oqibatida dengiz maydoni deyarli ikki 
baravarga qisqarib, suv sathi 13 metrga pasaydi. 
Bu yillar davomida Sirdaryo va Amudaryo suvlari О‗zbekiston hamda 
qо‗shni О‗rta Osiyo respublikalari hududida qurilgan suv omborlarida tо‗planib 
bordi. Suv bilan qilingan barcha manyovrlar paxta yakkahokimligini saqlab qolish 
maqsadiga bо‗ysundirildi. Sibir daryolari, Ob va Yeniseylar hisobidan suv 
balansini tо‗ldirish haqidagi chuqur о‗ylanmagan takliflar ham va‘daligicha qolib 
ketdi.
Bugungi kunda dunyoning turli mamlakatlarida ekologlar Orol dengizi 
muammolari bilan shug‗ullanmoqdalar va ehtimol, birgalikdagi say-harakatlar 
bilan ushbu muammoni hal qilish va Orol dengizining avvalgi holatiga 
qaytarishning iloji bо‗lmasa-da, uni hozirgi holatini hech bо‗lmaganda saqlab 
qolish mumkin bо‗lar.
О‗sib borayotgan ekologik noqulaylikning asosiy sababi - bu odamning 
irratsional iqtisodiy faoliyatidir. Bu kо‗plab sanoat va korxonalar joylashgan 
joylardagi xatolar, qurilishdagi gigantomaniya, markazning nojoiz buyruqlari, 
davlat hokimiyati va iqtisodiy boshqaruv apparatlarining birlashishi, ishlab 
chiqarish maqsadlarining о‗zgarishi, tabiiy resurslarga iste‘molchilarning 
munosabati hamda atrof-muhitiga bо‗lgan e‘tiborning pasayishi bilan bog‗liq.
Inqirozdan oldingi jamiyat bizni yangi yо‗llarini izlashga majbur qildi. 
Tizimni modernizatsiya qilish ijtimoiy rivojlanish modelini о‗zgartirmasdan 
boshlandi. Islohotlar majmuasi va ular bilan bog‗liq jarayonlar «qayta qurish» deb 
nomlanadi. Uning birinchi bosqichi 1985 yil bahorida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish 
sur‘atlarini «jadallashtirish» ga urinishlar bilan bog‗liq bо‗ldi. 
Muhim natijalarning yо‗qligi iqtisodiy islohotlarni keltirib chiqardi. 1987 yil 
yozida yetakchilikning ma‘muriy boshqaruv usullaridan iqtisodiy uslublarga о‗tish 
va ijtimoiy hayotni demokratlashtirish bilan bog‗liq ikkinchi bosqich boshlandi. 
Biroq, bu о‗zgarishlar samimiylik, sotsialistik iqtisodiy tizim haqidagi g‗oyalar va