15. Asinxron mashina turlari, tuzilishi va ishlash printsipi. Asinxron mashina turlari

Ishlash prinsipi.
Uch fazali asinxron motorning stator chulğamiga uch fazali tok berilganda vujudga 
kelgan magnit yurituvchi kuch (MYuK) statorda aylanish chastotasi n
1
= 60

f/p bõlgan
aylanma magnit maydonni hosil qiladi. Bu maydon kuch chiziqlari stator chulğami
õramlarini va rotorning qisqa tutashgan chulğam sterjenlarini yoki uch fazali chulğami 
õramlarini kesib õtib, ularda EYuK-lar hosil qiladi. Agar rotor chulğami qisqa tutashgan
bõlsa, undagi EYuK ta’sirida qisqa tutashgan rotor chulğamlari õtkazgichlaridan tok õtib, bu 
tokning stator hosil qilgan aylanma magnit maydoni bilan õzaro ta’siri natijasida rotor
chulğami õramlariga elektromagnit kuch ta’sir qiladi. Bu kuch hosil qilgan aylantiruvchi
(elektromagnit) moment tormozlovchi momentdan katta bõlsa, rotorni aylanma magnit maydon 
yõnalishida aylantiradi.

---

Aylanma magnit maydonning aylanish chastotasi n
1
bilan rotorning aylanish 
chastotasi “n” orasidagi nisbiy farqqa sirpanish (s) deyiladi va u quyidagicha aniqlanadi (n.b. – 
nisbiy birlik):
1
1
)
.
(
/
)
(
n
n
n
s
b
n


100
/
)
(
1
1
(%)



n
n
n
s
Ish rejimlari
. Stator magnit maydonining aylanish chastotasi n
1
va rotorining aylanish
chastotasi “n” -larning qiymatlariga boğliq holda asinxron mashina motor, generator va
elektromagnit tormoz rejimlarida ishlashi mumkin. Bulardan tashqari qisqa tutashuv va 
yuksiz ishlash rejimlari ham mavjuddir. Asinxron mashina motor rejimida ishlaganida
rotorning aylanish chastotasi stator aylanma magnit maydoni chastotasidan kichik (