Microsoft Word dissertatsiya222. docx

3-bob. Yoshlarda xulq og’shi holatlarining psixokorreksion mexanizmlarini 
empirik tadqiq qilish…………………………………………………………..56 
3.1 Yoshlarda xulq og’ishi holatlarini o’rganish bo’yicha o’tkazilgan metodikalar 
va ularning natijalari tahlili………...…………………………………………...56 
3.2 Yoshlarda xulq og’ishi holatlarining psixokorreksion mexanizmlarini ishlab 
chiqish yuzasidan tayyorlangan amaliy dastur…………………………………61 
3.3 Psixokorreksion dastur o’tkazilgandan keyingi holat va natijalarni 
umumlashtirish…………………………………………………………………66 
Uchinchi bob bo’yicha xulosalar……………………………………………….71 
Xulosa va takliflar……………………………………………………………..73 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati…………………………………………..76 
Ilova……………………………………………………………………………79
 

---

4 
 
KIRISH
Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi.
Hammamiz ham deyarli har kuni ijtimoiy istalmagan axloqning turli-tuman 
ko`rinishlari – tajovuzkorlik, zararli odatlar, qonunga zid harakatlar bilan 
to`qnashamiz... Shu kabi muammolar bilan shug`ullanuvchi mutaxassislar ko`p 
yillardan beri qator savollarga javob izlamoqdalar. Bunday axloqning sababi 
nimada bo`lishi mumkin! Nima insonni qayta-qayta o`ziga va atrofdagilarga zarar 
keltirishga majburlaydi? Bundan qanday qutulish mumkin? Deviantlik, 
og`ishgan xulq - psixologlar, shifokorlar, pedagoglar, huquqni himoya qiluvchi 
organlar xodimlari, sotsiologlar, faylasuflarda jonli qiziqish uyg`otib kelgan. 
Og`ishgan xulq mavzusi sohalararo va munozarali xarakterga ega. Atamaning 
“ijtimoiy me'yor” tushunchasi bilan bog’liq ekanligi muammoni ko`p marotaba 
murakkablashtiradi, chunki me'yorning chegaralari o`ta shartli, insonda esa 
barcha ko`rsatkichlar bo`yicha absolyut me'yorning o`zi mavjud emas. 
Yondoshuvlarning turli-tumanligi shaxs xulqini og`ishganligini tashxis qilish, uni 
profilaktikalash va ijtimoiy-psixologik yordam ko`rsatish davomida bartaraf etish 
kabi amaliy vazifalarni yechishda ham ko`zga tashlanadi. Har qanday shaxsning 
faoliyati ikki qismga bo'linishi mumkin: ichki komponent - bizning o’y-hayol, 
fikrlarimiz va tashqi komponent – xatti-harakat, xulq-atvorimiz. Ijtimoiy hayotda 
psixologlar nisbatan ko’p uchraydigan – normadagi xulq va og’ishgan – deviant 
xulqqa ajratadilar. Deviant xulq-atvor deganda, odatda, shaxsning xatti-
harakatlari, xulqi jamiyatda o'rnatilgan ma’lum me'yorlarga, qoidalarga, ijtimoiy 
axloq qoidalariga mos kelmasligi tushuniladi. O'smirlarning og’ishgan (deviant) 
xulq-atvori muammosi quyidagi uch sababga ko'ra alohida ahamiyat kasb etadi
1
: 
1. Pubertat davr (jinsiy yetuklik davri) bilan bog'liq fiziologik o'zgarishlar o'smir 
organizmini yanada zaiflashtiradi va somatik (jismoniy) kasalliklar xavfini 
1
Б.Л.Шнайдер. «Девиантное повидение детей и подростков». Москва. 2005. 46-с 

---

5 
oshiradi; 2. O'smirlik davrida erta ontogenezda namoyon bo'lmagan ko'plab asab 
va ruhiy kasalliklar yuzaga chiqishi mumkin; 3. Ijtimoiy munosabatlar doirasini 
kengaytirish o'smirga yangi, hali u ko’nikmaga ega bo’lmagan tajribalarni oldiga 
qo’yadi. Globallashuv jarayonida kundalik muammolarning ko’pligi va bu narsa 
inson psixikasiga salbiy ta’sir qilishi tabiiydir. Hozirgi kunda psixologik 
bilimlarga ehtiyoj ortib bormoqda. Birinchi prezidentimiz Islom Karimov 
ta’kidlaganidek: ”bu hayotda odam ba’zan o’zini yo’qotib qo’yadigan g’oyat 
murakkab muammolarga duch keladi. Keskin vaziyatdan chiqishning iloji 
yo’qdek tuyuladigan holatlar bor. Shunday paytda, ishda va hayotda, jamiyatda 
og’ir savdoga duch kelganda kim o’z yo’lini yo’qotmasligi mumkin? 
O’ylaymanki, birinchi navbatda o’z kuchiga ishongan, ruhiy dunyosi, ma’naviy 
olami baquvvat bo’lgan odamgina bunday vaziyatdan yorug’ yuz bilan chiqa 
oladi…”
2
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 24 yilligiga bag’ishlangan ma’ruzasida yoshlar va ularning 
tarbiyasi haqida quyidagi fikrlarni ta’kidlab o’tadi: Bizning “Xalq bilan muloqot 
va inson manfaatlari yili” davlat dasturimizdan yoshlarimizni sog’lom va 
barkamol etib tarbiyalash masalasi alohida o’rin egallashi tabiiydir. Bu borada 
farzandlarimiz uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish, yangi-yangi ta’lim-tarbiya, 
madaniyat, san’at va sport maskanlarini barpo etish, yosh oilalar uchun uy-joylar 
qurish, yoshlarni ish bilan ta’minlash, ularni tadbirkorlik sohasiga keng jalb etish 
bo’yicha boshlangan ishlarimizni yangi, yuksak bosqichga ko’taramiz. Biz ta’lim 
va tarbiya tizimining barcha bo’g’inlari faoliyatini bugungi zamon talablari 
asosida takomillashtirishni o’zimizning birinchi vazifamiz deb bilamiz
3
– degan 
edilar. 
2
I.A.Karimov. “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch”. T.:O’zbekiston.-2008-61,93-b. 
3
Sh.M.Mirziyoyev. “Tanqidiy tahlil, qat’iy intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik 
qoidasi bo’lishi kerak”. T.:O’zbekiston. – 2017 – 102 – b. 

---

6