Logopedik ritmika

Nutqning cheklangan davri
 
vazifalari (sukut va pichirlash muloqoti):
umumiy erkin motorikani va yuz muskullarini; nafas nutqini; eshitish diqqatini va 
eshitish xotirasini; ko‘rish diqqatini va ko‘rish xotirasini; shaxsiy sifatlarni 
rivojlantirish yo‘li bilan erkin xulqni: chidamlilikni, diqqat-e’tiborni jamlashni, 
e’tiborni; pichirlab talaffuz qilingan iborada pauza qilish ustida ishlashni; lug‘atni 
quyidagi mavzular va ularning variantlarida faollashtirish va to‘ldirishni tarbiyalash: 
«Kuz», «Sabzavotlar», «Mevalar».
Logoritmik mashg‘ulotlarda logopedik ta’sir vazifalari bilan bog‘liq bo‘lgan 
nutqsiz mashq va o‘yinlar o‘tkaziladi. Yuz mimikasini, oral praksisni, eshitish va 
ko‘rish diqqatini rivojlantirish uchun, fazoda mo‘ljal olish, taqlid qilish, umumiy va
nozik erkin motorika uchun material beriladi va boshqalar. Logoped bergan matnga 
etyudlar o‘tkaziladi, ikkita duduqlanadigan jim turib harakatlari, mimikasi, 
pantomimikasi bilan matn syujetini rivojlanishini ko‘rsatadi. Etyudlar musiqa ostida 
yoki usiz o‘ynaladi. Bu davrda mashg‘ulotlarda cholg‘u va vokal musiqalari yozuvini 
san’at ustalari ijrosida eshitish foydali. Musiqali asarlar mavzulari logopedik 
mashg‘ulotlar mavzusini aks ettirishi kerak. Masalan, agar logopedik mashg‘ulot 
«Kuz» mavzusida o‘tkazilayotgan bo‘lsa yoki uning variantlarini («Sabzavotlar va 
mevalar», «Mo‘l hosil», «O‘rmon kuzda», «Kuz o‘rmonida o‘rmon hayvonlari», 
«O‘rmonga meva tergani bordik», «Hosilni yig‘amiz» va boshqalar) aks ettirayotgan 
bo‘lsa, unda logoritmik mashg‘ulotda P.I.Chaykovskiyning «Yil fasllari. Kuz» 
musiqasini eshitish, pedagog ijrosida M.Prishvin, V.Biankaning asarlari bo‘yicha kuy 
deklmatsiyalari, ketayotgan poezd, mashinaga taqlid qiluvchi harakatlarni qayta 
ishlash; dalada sabzavotli qutilarni mashinaga tashish va sabzavot do‘konida 
mashinadan tushirish vaziyatlarida muskullar tonusini tartibga soladigan mashqlar va 
boshqalar kiritiladi. Logoped bolalarni mashg‘ulot mavzusiga shunday kiritadiki, u 
12
Қаранг: Волкова Г.А. Игровая деятельность в устранении заикания у дошкольников. – М., 1983. 

---

bir syujet bo‘yicha o‘tsin, logoritmik vositalar esa bir birini almashtirib syujetni ochib 
beradi. Logopedik mashg‘ulotlar ham logoritmik mashg‘ulotlar ham o‘qitish-o‘rgatish 
xususiyatidan iborat. Bolalar logopedni eshitishni, uning ko‘rsatmalarini bajarishni 
o‘rganadilar, lekin bunda o‘zlari jim turadilar. Logoped (musiqa rahbari, tarbiyachi) 
bolalar bilan pichirlashib gaplashadi.