E. Egamberdiev

TADBIRKORLIK ShAKLLARINING XUSUSIYaTLARI 
Tadbirkor-
lik shakllari. 
Afzalliklari Kamchiliklari. 
1. Yakka 
xo’jalik. 
• 
To’liq mustaqillik, erkinlik va 
tezkorlik; 
• 
Daromad olishdan maksi-mal 
manfaatdorlik; 
• 
Faoliyatdagi konfiden-tsiallik; 
• 
Katta hajmda kapital jalb etishdagi 
qiyinchilik 
• 
Faoliyat muddatini noaniq-ligi; 
• 
Zarar uchun javobgarlik chegarasi 
yo’qligi; 
• 
Barcha boshqaruv vazifa-larini 
qo’shib olib borish zaruriyati. 
(menedjerlik). 
2. O’rtoqlik 
uyushmasi. 
• 
Moliyaviy kuch; 
• 
Erkinlik va tezkor xarakat; 
• 
Jamoa bo’lib boshqarish; 
• 
Portnerlarni cheksiz javob-garligi; 
• 
Partnerlarni doimiy emas-ligi va 
bir-biriga bog’liq-ligi; 
3. Korpa-
ratsiya 
(aktsioner-
lik ja-
miyatlari) 
• 
Qo’shimcha kapitalni jalb 
etish imkoniyatla-rini 
ko’pligi; 
• 
Boshqaruvdagi mutaxas-
sislik; 
• 
Aktsionerlar javobgar-ligini 
cheklanganligi. 
• 
Jamiyat faoliyati ustidan qattiq 
nazorat o’rnatish; 
• 
Boshqaruvni qiyinligi; 
• 
Faoliyatni yakka xokimlikkga 
moyilligi. 
 
Birjalarda aktsiya egalari tez va oddiy yo’l bilan qo’shimcha aktsiyalar sotishlari 
yoki sotib olishlari mumkin. Asosiy birjalarga qo’shimcha ravishda ro’yxatga 
olinmagan qimmatbaho qog’ozlarni birjadan tashqari bozorlari yuzaga kelishi 
mumkin. Bunday bozorlarda uncha katta bo’lmagan karparatsiyalarning aktsiyalarini 
sotib olish mumkin. 
Aktsiyalar ularni sotib olish uchun birjalarda ro’yxatga olingan xolda birja 
brokeri bir necha daqiqada xal etadigan qimmatbaho qog’ozlarni oldi-sotdi qiladigan 
buyurtmani hujjatlashtirish zarur. Xar kuni millionlab aktsiyalar 
sotiladi.Korparatsialarni faoliyat ko’rsatish muddati. Korparatsialar to’rt xil yo’l bilan 
tugatiladi: 
1. Bankrotga uchraganda yoki noloyiq biznesga jalb etilganda. sud hukmi bilan. 

---

47
2. Aktsiya egalarini ko’pchiligi qabul qilgan qarorga ko’ra. 
3. Korparatsiya ustavini xizmat muddati tugaganda. 
4. Ustavdagi huquqlar doirasidan chiqib, Ustavni buzish yoki ustavdan tashqari 
faoliyat turlari bilan shug’ullanish xollarida raxbar xokimiyatlar Ustavni bekor 
qilganda. 
Korporatsiya kamdan-kam xollarda o’zini-o’zi tugatadi. Shuni aytish kerakki, 
korporatsiya o’z Ustavini shart-sharoitlarga qarab tez-tez o’zgartirib turadi. Bir necha 
aktsionerlarni yo’qolishi korparatsiya faoliyatiga uncha ta’sir etmaydi, aktsiyalar 
boshqalarga sotiladi, merosga beriladi va boshqalar. 
Korporatsiya odatda tadbirkorlik shakllariga nisbatan yirikroq, ular o’ziga 
ko’pgina mutaxassislarni jalb etishi mumkin.