E. Egamberdiev

Tadbirkorlik xususiyatlari uning quyidagi asosiy vazifalarini keltib 
chiqadi: 

---

24
1. 
Tadbirkor maqsadni aniq belgilaydi
, ishlab chiqarish dasturini tuzadi va 
unga erishadi. Er, kapital va mehnat resurslarini, tovar ishlab chiqarish va 
xizmat ishlarini bajarish maqsadida ularni yagona jarayonga birlashtiradi. 
Tashabbusni o’z qo’liga oladi.
Tadbirkor bir vaqtning o’zida ishlab 
chiqarishni xarakatga keltiruvchi kuch va o’rtada turgan vositachi 
hisoblanadi. Foydali jarayonlarni amalga oshirish uchun boshqa 
resurslarning qo’shilishini ta’minlaydi. Dasturda maqsadga erishishning 
yo’l-yo’riqlari, ta’minot va xarid kabi bandlari o’z aksini topishi lozim. 
Dasturning bandlar soni, qanday davrni o’z ichiga olishi, korxonaning 
qanday bo’limlari uchun tuzilishi, ichki sharoitlari va tashqi muhitning 
o’zgarishi ham o’z aksini topishi maqsadga muvofiqdir. 
Tadbirkor korxona dasturini tuzishda quyidagi asosiy mulohazaga e’tibor 
beradi: 
− 
Maqsadga qanday erishish mumkin; 
− 
Korxonani kelajakda nimalar kutmoqda (ya’ni ishlarni rejalashtirish). 
Agar shu ikkita mo’ljal bir-biriga mos keltira olinsa, korxona faoliyati dasturini 
tuza olish mumkin. Dastur tuzishni shartli ravishda uch bosqichga bo’lish mumkin: 
1. Mahsulot sotiladigan bozorni tahlil etish lozim. Tahlil ikki yoqlama uzviy 
bog’langan holda qilinadi. Birinchisi, korxona ishlab chiqargan 
mahsulotning bozordagi ijobiy tomonlarini o’rganib chiqish, ikkinchisi 
salbiy tomonlarini chamalab ko’rish. Ikkala holda ham tadbirkor talab va 
taklif o’zgarishi, fan va texnika yutuqlari, raqobat o’zgarishini hisobga 
olgan holda bir yildan besh yilgacha bashorat qilishi kerak. 
2. Korxonaning ichki imkoniyatlarini to’liq hisobga olgan holda maqsadni 
to’g’ri qo’ya bilish. Eng yaxshisi, korxonaning kuchli tomonlari va 
kamchiliklari bir-biri bilan solishtirilib, talab va taklifning o’zgarishiga 
bog’lanadi. Solishtirish natijasida qaysi maqsad imkoniyatga mos keladi, 
qaysinisi mos kelmasligi yaqqol ko’rinib qoladi. Shular asosida tadbirkor 

---

25
o’z maqsadini yana bir bor qayta ko’rishi lozim. So’ngra imkoniyat mavjud 
bo’lgan, uddasidan chiqa oladigan vazifalar tanlanadi. 
3. Korxona faoliyati rivojlaishining eng foydali variantini tanlab olish. 
Korxonaning xom-ashyosi va tashkiliy imkoniyatlari majmuasi aniqlanadi. 
Bunda asosan uchta ko’rsatkichga e’tibor berish kerak: 
a) korxonaning bozor muhitida tutgan o’rni, ya’ni chiqariladigan mahsulotlarning 
qanchalik talabga javob berayotganligi, sifat jihatidan ham, son jihatidan ham; 
b) korxona qaysi xo’jalik shakliga mansubligi, ya’ni tarmoqqa qarashlimi yoki 
xo’jalik sektorigami va x.k,; 
v) ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar turining xilma-xilligi, ya’ni taklif 
etilayotgan turning talabga qanchalik mos kelayotganligi.
Yuqorida qayd etilgan ko’rsatkichlardan ko’rinib turibdiki, korxona doirasida 
ham, bozor sharoitida ham o’zining kelib chiqishi va xususiyatlariga ko’ra bashorat 
qilish ancha mushkul ishdir. Shu sababli dastur tuzishda uchinchi bosqichni 
o’rganayotganda qo’shimcha maslahatchilarga murojat etish maqsadga muvofiqdir. 
1.