Qiziqarli kimyo

Botir.
Bu toshlardan qanday qilib gaz olish mumkin 9
Nasiba.
Gaz olish uchun butoshlarga xlorid kislota bilan ta’sir eti- 
ladi. Karbonat angndrid gazi olish uchun maxsus asbob - Kipp apparati 
ishlatiladi (u, stol ustidagi Kipp apparatini ko‘rsatadi). Bu asbob ikki 
qismdan lborat. Pastki qismming tubigaxlorid kislota quyiladi. Ustki 
qismini maxsus varonka tashkil etadi, u orqali kislota quyiladi. Ustki 
qismming tubiga xlorid kislota quyiladi. Pastki qism ininggazchiqadi- 
gan teshigining tiqini olinib, ujoydan o‘rik donasi kattaligida maydalan- 
gan marmartosh solinadi. Keyin apparatni ishlatish uchun kislota yuzasi 
m arm ar bo ‘laklarini k o ‘madigan qilib kislota quyiladi. Reaksiya 
boshlamb, CO, gazi chiqaboshlaydi (Dilafruzga qarab) Dilafruz, reak­
siya tenglamasini yozib ko‘rsating (u sahna ortidajoylashtirilgan sinf tax- 
tasiga reaksiya tenglamasini yozadi:
C aC 0 3 + 2HCI - CaCI, + CO: + H ,0
Kerakli hajmda CO, olingandan so‘ng, gazchiqadiganjo‘mrak be- 
kitiladi va asbob ishlashdan to ‘xtaydi.
Nodir.
Nasiba opa, apparatni ishlatib ko‘rsatasizmi9
Nasiba.
Yaxshi, ishlatib ko'ramiz.
Shalmoza-
Yaxshisi CO, ningshamni o‘chirishim ham ko‘rsataqolaylik?
Nasiba.
Mayli. Dilafruz, shamni kattastakangajoylashtiribyoqib 
yuboring (u shamni stakanga joylab, gugurt chaqib yoqadi).
Nasiba.
(Kipp aparatining gaz o‘ tkazuvchi nayini stakanning tubiga- 
cha tushuradi). Apparatni ishlatish va CO, gazi hosil qilish uchun gaz 
o‘tkazuvchi nay o‘matilganjo'mrakni ochish kerak (ujumrakni ochadi). 
CO, gazi stakanni to ‘ldirayapti (ko‘p o‘tmasdan, sham o‘chadi). Mana 
ko‘rdmgizmi, sham o‘chdi. Demak CO, gazi yomshga yordam bermas 
ekan, u shamni o‘chiradi.
Botir.
Nega stakan ogzi ochiq bo‘lishiga qaramasdan, CO, gazi 
shamni o‘chiradi?