O ‘ zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Alisher Navoiy, Mukammal asarlar to‘plami, ikkinchi tom, – 
Toshkent: Fan, 1987, 141-bet.
 
Mexanika 
Jismlarning yoki jism qismlarining bir-biriga nisbatan vaziyatning 
o‘zgarishiga mexanik harakat deyiladi. 
Fizikaning mexanik harakat qonunlari, hamda bu harakatni vujudga 
keltiruvchi va o‘zgartiruvchi sababalrini o‘rganuvchi bo‘limiga mexanika deyiladi. 
Mexanika – o‘rganilayotgan jismlarning o‘lchamlari va tezliklariga qarab 
klassik, relyativistik va kvant mexanikalariga ajratiladi. 
 
Klassik mexanika 
Tezliklari yorug‘likning bo‘shliqdagi tezligidan juda kichik bo‘lgan 
makrojismlarning harakat qonunlarini o‘rganadi. Klassik mexanikaning asosiy 
qonunlari italiyalik fizik va astronom G.Galiley tomonidan aniqlangan bo‘lib, 
ingliz olimi I.Nyuton tomonidan mukammal tavsiflangandir. 
 
Relyativistik mexanika 
Yorug‘likning bo‘shliqdagi tezligiga yaqin bo‘lgan tezliklar bilan harakatlanuvchi 
jismlarning harakat qonunlarini o‘rganadi. Relyativistik mexanika 

---

A.Eynshteynning 
maxsus 
nisbiylik 
nazariyasi 
asosida 
yaratilgan 
mexanikadir. 
Kvant mexanikasi 
Kvant mexanikasida mikrojismlarning (atomlar va elementar zarralarning) 
harakat qonunlari o‘rganiladi. 
Mexanika uch qismga bo‘linadi: 1. Kinematika. 2. Dinamika. 3. Statika. 
Kinematika – jismlarning harakat qonunlarini bu harakatni vujudga 
keltiruvchi sabablarni e’tiborga olmay o‘rganadi. 
Dinamika – jismlarning harakat qonunlarini bu harakatni vujudga keltiruvchi 
va o‘zgartiruvchi sabablar bilan birgalikda o‘rganadi. 
Statika – jismlar sistemasining muvozanat qonunlarini o‘rganadi va fizikada 
dinamika qonunlari bilan birgalikda ko‘riladi. 
G‘aniyev A.G., Avliyoqulov A.K., Alimardonova G.A. Fizika. 1-qism.