O ‘ zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Is’hoqov M. Unutilgan podsholikdan xatlar. – Toshkent: Fan, 1992, 37-
39-betlar. 
SALTANAT SAROYIDA O‘TIRISH VA O‘RIN OLISH TUZUGI 
Amr etdimki, o‘g‘illarim, nabiralarim va qavm-qarindoshlarim o‘z daraja va 
martabalariga yarasha xuddi oy qo‘rg‘onlagandek, saltanat taxtini o‘rab o‘ltirsinlar. 
Sayyidlar, qozilar, ulamo, fuzalo, shayxlar, ulug‘lar va ashrof (sharaf va e’tibor 

---

egalari) o‘ng tomondan o‘rin olsinlar. Amir ul-umaro, beklarbegi, amirlar, 
no‘yonlar, ulus, tumanlar va qo‘shinlarning sardorlari va amirlari, mingboshilar, 
yuzboshilar, o‘z martabalariga yarasha, chap qo‘l tomonda o‘ltirsinlar. 
Devonbegi va vazirlarning o‘rnini taxt qarshisidan ko‘rsatdim. Turli 
mamlakatlar, el-uluslarning kalontarlari va kadxudolari esa, vazirlar orqasida saf 
bo‘lib o‘tirishlarini buyurdim. Bahodir degan faxrli nomga ega mard yigitlar, qilich 
chopib tanilgan o‘g‘lonlar, saltanat taxtining orqasidan, o‘ng qo‘l tomonda 
o‘ltirsinlar. Qorovulbegilar esa saltanat taxtining orqasidan, chap qo‘l tomonda 
o‘tirishlarini buyurdim. Hirovul amiri mening ro‘paramdan o‘rin olsin. Ichki 
(kichik lavozimdagi saroy xizmatchisi), xususiy yasovulim esa katta chodir eshigi 
oldida, taxtim poyasining to‘g‘risida tik tursin. Dodxohlar (arz-dod bilan 
kelganlarning arizasini qabul qilib olib, podshoga yetkazuvchi mansabdor) o‘ng va 
chap tomonda tik tursinlar. 
Qolgan sipohiylar (soyiri sipoh – harbiy yurish paytida aholidan safarbar 
qilingan lashkar boshliqlari), xizmatchi va hashamlar (podsho, xon, amirlarga 
yaqin kishi; xizmatkor) har qaysilari o‘z martabalariga yarasha saf tortib, o‘z 
joylarini bilib tik tursinlar. 
O‘rin olish qoidalarining bajarilishini nazorat qiluvchi to‘rt amirga, majlisga 
hozir bo‘lganlarni o‘z tartibi bilan taxtimning o‘ng va so‘l, oldi va orqasiga 
joylashtirishlarini buyurdim. 
Yana hukm qildimki, qachon majlis qoidaga muvofiq tartibga keltirilgach, 
ming tovoq osh, ming dona non keltirib, umum yig‘ilganlarga shohona ziyofat 
berilsin. Ming tovoq oshni mumtoz va xos kishilar bazmiga olib kelib, shundan 
besh yuz tovog‘ini ulus amirlariga, sarkardalarga, oqsoqollarga, har qaysisining 
nomiga atab, tarqatsinlar.