S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Internet sug‘urtasida muhim pozitsiyalar

sug‘urta xizmatini ko‘rsatish holatini onlayn ko‘rib chiqish imkoniyati; 

onlayn-sug‘urtada xarajatlar pastligi yoki maqbul stavkalar o’rnatilganligi; 

onlayn-xizmatlar taqdim etuvchi kompaniyalarni tanlash imkoniyati 
kengroqligi; 

xavfsizlikning ortishi;

o‘zining moliyaviy vaziyatini onlayn o‘zgartirish imkoniyati borligi; 

sug‘urtaning moslashuvchanroq turlari;

onlay-sug‘urta jarayonlarining yengillashuvi;

mintaqadagi barcha sug‘urta qiluvchilarning xizmatlarini taqqoslash 
imkoniyati;

o‘z qo’li bilan imzo qo‘ymagan holda bitim tuzish imkoniyati 
yaratilganligi. 
Internet saytlarida mijoz xizmatlar tavsifini oladi, berilgan tavsifnomalar 
bo‘yicha polis qiymatining hisob-kitobini amalga oshirish (sug‘urta kalkulyator), 
onlayn rejimida buyurtma jo‘natish, shuningdek, sug‘urta hujjatlaridan nusxa olishi 
mumkin. Saytda konferensiya mavjud, shuningdek, firma maslahatchisiga saytdagi 
konferensiyada yoki elektron pochta orqali savol berish, tez-tez va ko‘p beriladigan 
savollarning javoblari bilan tanishib chiqish mumkin. Nostandart vaziyatlarda 
mukofotni hisob-kitob qilish uchun internet orqali so‘rov jo‘natish mumkin, 
sug‘urta bozori sharhlari, normativ hujjatlar taklif etiladi. Ayrim saytlarda polisni 
uzaytirish, sug‘urta holati haqida ariza to‘ldirish imkoniyati mavjud. Polisni 

---

125 
internet orqali xarid qilishda mijoz odatda, chegirma – qoidaga ko‘ra polisning 
bazaviy qiymatining 5% miqdorida chegirma oladi. Mutaxassislarning 
ma’lumotlariga ko‘ra onlayn sug‘urta sug‘urta kompaniyalarining xarajatlarini 
pasaytirishga imkon beradi. Shuning o‘ziyoq sug‘urta badallarini pasaytirishga 
imkon beradi. Tarmoq orqali tuzilgan shartnomalarning aksariyati bo‘yicha 
to‘lovlar an’anaviy tarzda amalga oshiriladi. Mijozlar polisni oldindan yozdirib 
olgan holda internet orqali kompaniyaga shartnoma uchun pul to‘lashga keladi 
yoki sug‘urta agentini chaqiradi (polisni berishda naqd pul bilan to‘lash). Polis 
ko‘rsatilgan haqini to‘lab olish sharti bilan pochta orqali jo‘natilishi mumkin. 
Uzoqda yashaydigan mijozlar to‘lov summasi ko‘rsatilgan schetni va 
kompaniyaning bank rekvizitlarini saytdan chiqarib olgan holda polis uchun 
to‘lovni bankda to‘lashi mumkin (bunda xizmatlar uchun qo‘shimcha foiz 
ko‘rinishida haq olinadi). Sug‘urtaning hamma turlarini ham virtual ravishda 
amalga oshirib bo‘lmaydi. Shunday sug‘urta xizmatlari mavjudki, ularni 
avtomatlashtirib bo‘lmaydi, shu sababli ularning onlayn-savdosini tashkil 
qilishning ham imkoni yo‘q. Masalan, sug‘urta qiluvchi xarid qilingan sanoat 
obyektlari nufuzli binolarni shartnoma imzolangunga qadar albatta ko‘rib chiqishi 
va baholashi shart, aks holda unga qandaydir xarobani aldab suqishlari mumkin. 
Ko‘plab risklar ham xususan, elektron tijorat sohasidagi risklarning aksariyati 
standartlashtirilmaydi. Elektron raqamli imzo to‘g‘risidagi qabul qilingan qonun 
elektron polislardan foydalanishga imkon beradi. Hamma narsa saytda 
rasmiylashtiriladi va raqamli imzo bilan tasdiqlanadi. Kuryerni yugurtirish zarurati 
qolmaydi va bu xarajatlarni yanada pasaytiradi. Lekin buning uchun sertifikatsiya 
markazlari rivojlangan tizimi zarur va bu vositaning internetdan foydalanuvchilar 
orasida keng tarqalishi talab etiladi.