S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

4-jadval
Sug‘urta vositachilari klassifikatsiyasi
25
Ixtisoslashgan vositachilar
Ixtisoslashmagan vositachilar
Sug‘urta 
agentlari 
Agentlar – 
jismoniy 
shaxslar 
Avtosalonlar, turistik 
agentliklar, sport 
tashkilotlari, sanoat, dam 
olish va o‘yin-kulgi 
sohasida ishlovchilar, 
banklar, aloqa salonlari, 
ko‘chmas mulk 
sohasidagi korxonalar 
Pochta bo‘limlari, 
avtosalonlar, 
supermarketlar, notarial 
idoralar, meditsina 
tashkilotlari, yuk 
tashuvchi kompaniyalar, 
lizing kompaniyalari va 
boshqalar 
Agentlar – 
yuridik shaxslar, 
chakanaga 
ixtisoslashgan 
Sug‘urta 
brokerlari 
Brokerlar, 
korporativ 
sug‘urtaga 
ixtisoslashgan 
Brokerlar, 
xoldingga 
kiruvchi 
24
Insuranse: Principies and Practice. Compiled by David Bland, The Chartered Insuranse Institut, Great 
Britain,1993 
25
 www.insur-info.ru internet sayti ma’lumotlariga asosan 

---

84 
Sug‘urta agentlarining 
vazifalariga
sug‘urtalovchidan sug‘urta qildiruvchiga 
bo‘lgan siljish, sug‘urta shartnomasini tuzishda yordam berish, uni bajarishda 
ko‘maklashish kiradi. Agentlarning asosiy vazifalari quyidagilar orqali realizatsiya 
qilinadi: 
- sug‘urta qiluvchilarni qidirish va ularga maslahat berish; hujjatlarni 
rasmiylashtirish va imzolash; sug‘urta qildiruvchiga shartnoma asosida xizmat 
ko‘rsatish. Jadvallarga suyangan holda qeyidagilarni ajratish mumkin: 
1) sug‘urta agentlari — jismoniy shaxslar. Ular sug‘urtaning chakana 
turlarida mayda bitimlarda vositachilik faoliyatini yuritadilar. 
Ular birga ishlaydigan insonlar doirasi katta emas, lekin xizmat turlari, 
qo‘shimchani kiritgan holda nihoyatda tor; 
2) sug‘urta agentlari — yuridik shaxslar. Ular chakana sug‘urtalashga 
ixtisoslashganlar, ularning faoliyatida jismoniy va yuridik shaxslar bilan tuzilgan 
mayda va kamdan kam uchraydigan bitimlar ko‘pchilikni tashkil etadi. Ko‘pincha, 
ular bir nechta sug‘urtalovchining vakillari sifatida mukofotlar oladilar va ularning 
xizmat ko‘rsatish doiralari ancha keng. 
Barcha agentlarni ikki guruhga ajratishimiz mumkin: 
1)
Sug‘urtalovchi xodimlarining, etirof etilishi xizmat haqi va komisiya 
agentlarini o‘z ichiga olgan holda tashkil etadi. Ularga, doimiy xizmat haqiga ega 
sug‘urta kompaniyasining shtatida turgan sug‘urta agentlari kiradi. Bunday paytda 
ular faqatgina o‘zlarining vakolat va komissiya taqdirlovini olgan sug‘urta 
kompaniyalarini taqdim etishlari mumkin. Ularning faoliyati mehnat shartnomasi 
va ish vazifalarini sug‘urtalovchi tomonidan to‘liq boshqaralib, nazorat qilinadi. 
Sug‘urta kompaniyasi agentlarni taminlash uchun ta’limga, mehnat 
unumdorligidan qattiy nazar ish haqini berishga. Doimiy xarajatlar qiladi. 
2)
Jismoniy va yuridik shaxslar, shartnoma asosida sug‘urtalovchining xohish, 
istaklari bilan tanishtiradi.
Bunday makler agentlar sugurta kompaniyasining shtat ishchilari 
hisoblanmaydi va ishlari uchun kommisiya taqdirlovini olishadi. Bularga 

---

85 
quyidagilar kiradi: Bosh sug‘urta agentlari. Bu sotuvchilarning vazifasiga, mijozlar 
bilan muloqot qilish va tayyor maxsulotni sug‘urta kompaniyasiga uzatish kiradi.
Monomandat sug‘urta agentlari
. Bular maxsus shartnoma asosida faqat bitta 
kompaniya bilan bog‘lanishgan va faqatgina xususiy mijozlarga xizmat 
ko‘rsatadilar. Ularning to’lovlari faqatgina komissiya taqdirlovidan sug‘urta
mukofotidan tashkil topgan. Bunday agentlar mijozlar bilan doimiy ravishda 
aloqada, va ular bilan munosabatlari mustahkam, mijozga yangi xizmat haqidagi 
malumotni tezda yetkazishga imkon beradi. 
Ko‘p mandatli sug‘urta agentlari
. Bir qancha yoki bitta sug‘urta 
kompaniyalari bilan ishlash xuquqiga ega va ulardan o‘z faoliyatlari uchun mandat 
qo‘lga kiritish imkoniyatlariga egalar. Sug‘urtalovchiga qulayligi shundaki, agent 
barcha sug‘urta kompaniyalarining sug‘urta mahsulotlarini tavsiya etishi mumkin, 
shu tarzda sug‘urtalovchiga tanlash imkoniyatini yaratib beradi. 
Hozirgi kunda vositachilar orqali polislar xarid qilish ko‘pchilik 
mamlakatlarda va aksariyat odamlar uchun eng umumiy tendensiya hisoblanadi.
26