S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

 
1-chizma. Konvertlarda yuborilgan reklama jo‘natmalarining «taqdiri» 
Telefon usuli pochta orqali muloqotdan bir muncha farq qiladi. Bu o‘rinda 
agentning ehtimoldagi mijoz bilan telefon orqali so‘zlashuvi muqaddima bo‘lib 
xizmat qiladi
14
. Agar taklifga dastlabki munosabat ijobiy bo‘lsa, sug‘urta qiluvchi 
14
Jask Kinder,Jr.Garry Kinder”Secrets of Successful Insurance Sales” 
100% почта орқали реклама 
жўнатмалари 
6% jo’natmaga javob bor 
qo’shimcha ma’lumot 
so’ralgan yoki xaridga rozi 
bo’lingan 
24% 
o’qib tashlab 
yuborilgan
10% bir chetga surib 
qo’yilgan 
40 % jo’natmalar shaxs 
tomonidan ochib o’qilib, 
tashlab yuborilgan 
88% ochilgan 
12% ochilmasdan tashlab 
yuborilgan 
8% o’qilmasdan tashlab 
yuborilgan 
40% jo’natmalar shaxs 
tomonidan o’qilgan 

---

45 
mijozga taklifni yozma ravishda yuboradi va keyingi harakatlar «pochta» usulida 
davom etadi. Buyuk Britaniyada masalan, bunday usul bilan avtomobil sug‘urtasi 
mahsulotlarining 35% sotiladi.
2.3. Sug’urta mahsulotini sotish texnologiyasini klassifikatsiyalash 
Sotish texnologiyasi
 
sug‘urta mahsulotlarini sotishni amalga oshirishda ish-
harakat va chora-tadbirlarni tashkil qilish va ketma-ketlikda kompleks olib 
borishni ifodalaydi. Bu yoki boshqa texnologiyalarni ishlab chiquvchilar oldida 
"qanday sotish kerak?", degan savol qo‘yiladi va bu savolga javob mahsulot 
iste’molchiga yetib borgunga qadar bo‘ladigan harakatlar algoritmi (biror masalani 
yechish qoidalari) ishlab chiqiladi va belgilanadi. 
Nazariya va amaliyotda sotishning barcha texnologiyalari shartli ravishda 
to‘rt guruhga bo‘linadi:
A) mahsulot bo‘yicha; 
B) sug‘urta shartnomasiga munosabat bo‘yicha; 
V) avtomatlashtirish darajasi bo‘yicha; 
S) sotish usullari bo‘yicha.
Mahsulotga bog‘liq holda sotish texnologiyasi o‘z ichiga: 
1) monosotuvlar (sug‘urta xizmatining bir turini sotish); 
2) multisotuvlar (sug‘urta xizmatlarini kompleks sotish). Masalan, banklar 
uchun bankni kompleks sug‘urtalash polisi — Bankers Blanket Bond
 
qarzdorlar 
uchun ipoteka sug‘urtasi, o‘z ichiga titul sug‘urtani oladi, ipoteka sug‘urtasi va 
qarzdor hayoti sug‘urtasi; 
3) kross-sotuvlar (ya’ni, sotib oluvchiga asosiy mahsulotiga qo‘shimcha 
xizmatlar). Masalan, sug‘urtalovchilar avtomobil egasiga OSAGO polisi bilan 
birga mas’uliyatning kengaytirilgan limiti ixtiyoriy avtograjdanlik mas’uliyati 
sug‘urtasini, shuningdek, KASKO sug‘urtasi va yo‘lovchilar hayoti sug‘urtasini 
taklif qiladilar. 
3-jadval 

---

46