Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

Ma’lumki, falsafaning biror-bir kategoriyasini
voqelikdan ayri holda tasavvur etib bo‘lmaydi. CHunki, bu
kategoriyalar (olam, harakat, makon, me’yor, ziddiyat,
yaxlitlik, qism, zaruriyat, tasodif, mohiyat, sifat va h.k)
insonni o‘rab turgan olamda sodir bo‘ladigan voqea-
hodisalar haqida aniq xulosalar chiqarishga, ularni to‘g‘ri
tahlil etishga ko‘mak beradi. SHuningdek, kategoriyalar

---

insonga o‘z tevarak-atrofidagi olamni, voqea-hodisalarning
mohiyatini chuqur bilishga imkon beradi. Biroq, “Falsafada
o‘rganiladigan kategoriyaning boshqa aniq fanlar
kategoriyalaridan farqi shundaki, deyiladi “Falsafa qomusiy
lug‘at”ida,- ular voqelikdagi narsa va hodisalarning ayrim,
alohida munosabat va aloqalarinigina ifodalamasdan, balki
butun olam, inson hayoti va tafakkur olamiga xos umumiy
belgilar, aloqalar, xususiyatlar va munosabatlarni aks
ettiradi. ... Falsafiy kategoriya voqelikni chuqur va
mmukammal aks ettirishi, olamning barcha sohalarida amal
qilishi bilan oddiy tushunchalardan farqlanadi. SHu tufayli
har bir konkret fan o‘zi o‘rganayotgan sohaning xususiyati
va belgilarini ochishda falsafiy kategoriyaga murojaat
etadi.”
Aytish mumkinki, kategoriyalar qandaydir o‘zgarmas
tushuncha emas, aksincha ular doimo jamiyat va inson
taraqqiyoti natijasida o‘zgaradi, takomillashadi. SHu bois
zamon falsafasi katoriyalarni o‘rganish va ularga tizimli
yondoshishni talab etadi. 
Estetika ham falsafiy fan sifatida o‘zining qonun va
kategoriyalariga ega. Estetika kategoriyalari (go‘zallik,
hunuklik, ulug‘vorlik, tubanlik, fojiaviylik, kulgililik va
h.k.)inson va tabiat, inson va jamiyat, inson va ijtimoiy