Samarqand iqtisodiyot va servis instituti raxmatulla xaitboyev ekologik turizm

Alohida muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar
– milliy parklar, 
davlat tabiat qo‘riqxonalari, davlat tabiat buyurtmaxonalari, 
milliy va xalq bog‘lari ham alohida muhofaza qilinadigan 
hududlar tizimiga kiradi. Shuning uchun ham alohida muhofaza 
qilinadigan hududlarning ta’rifi milliy parklar va davlat tabiat 
qo‘riqxonalarining ta’rifiga tenglashtirilgan. Xorijiy davlatlarda 
alohida muhofaza qilinadigan hududlardan chegaralangan 
tartiblarda turizmga, rekreatsiyaga ruxsat berilgan. Xalqaro 
tashkilotlarning ma’lumotlari bo‘yicha dunyoda alohida 
muhofaza qilinadigan barcha xil tabiiy hududlarning soni 10 
mingdan oshadi. 
Hozirda O‘zbekiston Tabiatni muhofaza qilish davlat 
qo‘mitasining «Muhofaza etiladigan tabiiy hududlar» bo‘limi 
tomonidan «O‘simlik olamini muhofaza qilish» bo‘limi bilan 
birgalikda 100 yosh va undan katta daraxtlarni hisobga olish va 
ularga «Davlat tabiat yodgorligi» maqomini berish uchun viloyat 
tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalaridan kelgan axborotni jamlash 
va umumlashtirish bo‘yicha ishlar amalga oshirilmoqda. Mazkur 
ma’lumotlar asosida umumlashtirilgan jadval tuzildi va barcha 
daraxtlar hisobga olindi
36
.
Ekologik parvarishxonalar (pitomniklar)
– ekologik 
parvarishxonalar xalqaro “Qizil kitob” ro‘yxatiga tushgan, butunlay 
yo‘qotilish arafasiga kelgan noyob hayvon turlarini saqlab qolish 
va ko‘paytirish uchun maxsus tabiiy sharoitlarda hamda maxsus 
rejimda davlatlar tomonidan va tabiatni muhofaza qilish xalqaro 
tashkilotlari tomonidan tashkil qilinadi. Mamlakatimizda Buxoro 
viloyatida xalqaro “Jayron” parvarishxonasi va Toshkent viloyatida 
“Sayxun tabiat xo‘jaligi” parvarishxona maqomiga tenglashtirilgan 
va tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha xalqaro talablar darajasida 
faoliyat ko‘rsatmoqda. 1976-yilda respublikada birinchi marta 
Buxoro viloyatida 5145 ga maydonda jayronlarni boqish bo‘yicha 
ixtisoslashtirilgan pitomnik tashkil qilindi. 1989-yilda pitomnik 
noyob hayvon turlarini ko‘paytirish bo‘yicha respublika ilmiy-
ishlab chiqarish markazi – «Jayron» ekomarkaziga aylantirildi va 
Davlat tabiat qo‘mitasi tarkibiga qo‘shildi.
36 
Milliy ma’ruza ma’lumotlari. 110–150-b.

---

64
65