O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Tatsit. Tarix IV kitob
Rimning 
eng mashhur tarixchisi Publiy 
Korneliy 
Tatsitdir
(taxminan 55-120 villar yashagan). 
Tatsil о 'z zam onasining eng
madaniyatli, har tomonlama o'qim ishli kishisi bo'lgan. dcnrining
ilm-fdn, adabiyot ahllari bilan yaqin va do 'stona aloqa tutgan. Bir
necha irnperatorlar davrida. oliy davlat lavozim larini egallagan.
Uning “Germ aniya" degan asari, qadirn zam onlarda Germaniyci
luprog'ida yashagan qabilalarning tarixi, madaniyati, ularning tirik-
chilik usullari haqida hikoya qiladi. Bu risola Yuliy Sezarning
“G all urushi xotiralari
” 
asari bilan bir qatorda, nemis xalqining
qadim gi tarixini о 'rganish borasida nodir tarixiy manba hisoblanadi.
Shuningdek, и “Tarix” hamda, “S oln om alar” deb atalgan ikki yirik
tarixiy asarlari muallifi.
14. 
Q o 'z g ' o l o n qilishga q aror qilib, Sivilis2 rejasini qanchalik 
uzoqni k o ‘zlaganini m a ’lum vaq tg ach a o s h k o ra qilm asiikni m aqul 
k o ‘rib, v oqealarni o ‘z ig a foydali boMgan to m o n g a y o ‘naltirib, ularni 
borishini o ‘zi keyin q an d a y harakat qilishni k o 'rs a ta d i deb hisobladi. 
Bu vaqtda, Vitelliyni buyrugM b o 'y ic h a bata-v yoshlarini q o ‘shinga 
olish o ‘tkazilayotgan edi. B u s iz h a m yengil boMmagan bu ishda, bu fsh 
topshirilgan o d am larn i o c h k o ‘zligi va buzuqligi xalaqit berar edi: ular 
k e k sa la r va m ayiblarni bosib olar edilar, keyin ularni toMov evaziga 
q o ‘yib yu b o rish uchun, yana bu m am la k a td a barch a o 's m i rla r baland 
b o ‘yi bilan ajralib turadi, chiroyli bolalarni b u z u q lik k a m a jb u r qilar 
edilar. B atavlar g ‘a z ab g a keldilar, deyarli ta y y o r boMgan isyonning 
ilhom chilari ularni rekrut berishdan bosh to rtish g a ishontirdilar. S ivi­
lis m u q a d d a s x iy o b o n g a ularni kechki o v q a t bilan m e h m o n qilish 
bahonasida, o ‘z q ab ilasin in g z o dagon kishilarini va oddiy xalq d an
eng q a t’iylarini tak lif qildi. Qachonki kechki quvnoq bazm ta ’siri 
ostida, ularni hissiyoti avj olgach, u s o ‘zlashni boshladi - oshda o ‘z 
qabilasini shon-sharafi, keyin Rim hokim iyati ostida haqoratlar va 
z o ‘ravonliklarga chidashga to ‘g ‘ri kelayotgani t o ‘g ‘risida s o ‘z yuritdi.
“Qachotilardir biz ittifoqchilar edik, - dedi Sivilis, endi bizga 
qul kabi m urojaat qiladilar. Rimdan yuborilgan legatlar boshqargan
309

---

vaqtlar allaqachon o 4di. U lar ulkan a ’yonlar bilan kelar edilar, ular 
k alo n d im o g 1 edilar va baribir hozir prefektlar3 va senturionlarni hoki­
miyati ostiga berilganim iz y ana yom on ro q . Ularning har biri iloji 
boricha k o ‘proq talashga urinadi, qachonki u bizni qonim izni t o ‘yib 
ichgandan keyin, uni chaqirib oladilar va uning o 'rn ig a boshqasini 
yuboradilar, u pora olish uchun yangi har xil h iy la va bahonalar 
topishga urinadi. Endi bizga bu safarbarlik o ‘g 'iln i ota-onalardan, 
akani ukadan o ‘g ‘irlaydigan oMiinga o 'x s h a b yopirildi. Shu bilan birga 
hech qachon rimliklarni ishi bunday y o m o n boMmagan edi, ularning 
qishki lagerlarida - faqatgina keksalar va talangan o 'lja bor. Boshingizni 
k o ‘taring, atrofga qarang va Rim legionlarining baland nomlari oldida 
titramang. Bizda - qudratli piyodalar va otliq q o ‘shinlar, germ anlar 
bizning birodarlarim iz, gallar ham biz kabi shuni istaydilar, rimliklar 
bu urushni o'zlari uchun foydasiz em as deb hisoblaydilar...
/. 
Yulian - 361-363-yillarda hukmronlik qilgan.
2.Sivilis - batav qabilasi yo 'Iboshchilaridan biri.
3. prefekt noib.
Корнелий Тацит История. Там второй Ленинград /969 1-16-147 стр