V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Qo„y yog„i.
Uning erish harorati 44-51
0
S bo„lib boshqa ko„rsatkichlari 
bo„yicha mol yog„i bilan bir xil.
Gidrogenlangan moylar
– yumshoq asoslar bo„lib, ular asosan yumshoq 
surtmasimon mahsulotlarni tayyorlashda keng qo„llaniladi. Ular: salomas yoki 
gidromoylar – Adeps hydrogenisatum, o„simliklardan olingan salo – Axungia 
vegetabilis (88-90% gidromoy va 10-12% o„simlik moyining qotishmasi), 
aralashgan moy (kombijir) – Adeps compositus (55% salomas, 30% o„simlik moyi 
va 15% mol, cho„chqa yoki gidrogenlangan kit yog„i).
O„simlik moylari.
Kungaboqar moyi (Oleum Helianthi), o„rik moyi (Oleum 
Persicorum) va boshqa bir qator o„simlik moylari asosan mol yog„i va mumlar 
bilan birgalikda ishlatiladi. Natijada bir qator xossalari bilan cho„chqa moyiga 
yaqin bo„lgan qotishmalar hosil bo„ladi. Bu moylarda kislota soni 2,25-2,5 dan 
ortmasligi kerak.
Moylarning asosiy kamchiligi bu havoda ayniqsa suv ishtirokida tez 
buzilishi bo„lib, farmakologik bezararlik ularning yangiligiga bog„liq. Moylardan 
og„ir metall oksidlari va tuzlari shuningdek, perekislar va ozonidlardan iborat 
bo„lgan surtmalarni tayyorlashda asos sifatida foydalanish mumkin emas. Sababi 
ular moylarning strukturasini o„zgartirib, asos sifatidagi xossalariga putur etkazadi. 
Bu maqsadda bir qator tabiiy va sintetik antioksidantlar sintez qilingan bo„lib, 
ularning ba‟zilari tabiiy holda masalan, o„simliklarda ham uchrashi mumkin. 
(tokoferollar). Sintetik antioksidantlardan yuqori faollikka ega bo„lgan va 
fiziologik nuqtai nazaridan bezarari bu - butiloksianizol (BOA) va 
butiloksitoluoldir (BOT). Ularning har ikkisidan ham moylarning turg„unligini 

---

112 
oshirishda 0,02% gacha ishlatishga ruxsat etilgan. O„simlik va hayvon moylari 
ularning tarkibidagi tabiiy tokoferollarning miqdoriga qarab belgilanadi. 
Moylardagi oksidlanish jarayoni ularning tarkibidagi yodning miqdoriga bog„liq 
bo„lib, yod asosan vodorod peroksidini parchalash uchun sarflanadi. YAngi 
cho„chqa va mol yog„ida perekis soni 0,03 dan ortmasligi kerak.