Toshkent arxitektura qurilish instituti

14.9
-
rasm.
Kichik zallar sxemalarining namunalari: 
a – tomoshabinlar o‘rinlarining ko‘chma seksiyalari asosida bajariladigan zal 
transformatsiyasi; b – sahnasi transformatsiya qilinmaydigan zallar; v – kreslolari 
aylanadigan zallar. 

---

233 
14.10
-
rasm.
Sahna turlari: 
1 – chuqur portal; 2 – chuqur uch portalli; 3 – chuqur portalsiz; 4 – panoramali; 5 –
halqasimon; 6 – uch tomonli; 7 – markaziy. 
14.3. Sirk binolari 
Sirkning tomosha zali diametri 13 metrga 
teng manej, amfitetar, qubba, 
estrada, orkestr xonasi, yoritish lojalari va ko‘prikchalardan
iborat. Qubba 
markazida, manejning qoq tepasida 20 metr balandlikda holqa o‘rnatilgan bo‘lib, 
gimnastik apparaturani osish va mahkamlash uchun kolosnikli panjara montaj 
qilinadi. Tomoshabinlar o‘rinlari joylashtirilgan amfiteatr manejni uzluksiz halqa 
shaklida o‘rab turadi. Amfiteatr nishabligi manej har bir joydan aniq ko‘rinishi 
sharti bilan belgilanadi va tomoshalar uchun mo‘ljallangan inshootlar orasida 
qiyaligi eng katta hisoblanadi Manej poli va amfiteatrning birinchi qatori bir 
sathda joylashgan. 
Orkestr uchun xona
bosh o‘tish yo‘li tepasining artistlar o‘tish 
yo‘li qarama-qarshisidagi tomonida estrada ko‘rinishida loyihalashtiriladi. 
Orkestr uchun xona tepasida 
yoritish lojasi
joylashtiriladi. Bu artistlarning 
manejga chiqish yo‘liga yo‘naltirish bilan izohlanadi. 

---

234 
Halqasimon 
yoritish ko‘prikchasi
manej va qubba osti yoritilishini 
ta’minlovchi projektorlar o‘rnatilishi uchun xizmat qiladi. Sirk tomoshalari 
texnologiyalarining o‘ziga xos xususiyatlari mavjud bo‘lgani sababli ishlab 
chiqarish xonalarining joylashtirilishida bir qator talablarga rioya qilish lozim. 
Hayvonlar saqlanadigan xonalar tabiiy yoritiladi, ular faqat manej poli sathida 
joylashtirilishi mumkin. Sirkning me’moriy kompozitsiyasi ikkita asosiy 
yo‘nalishdagi tuzilmaga ega: tomoshalar namoyish etiladigan asosiy hajm va bosh 
kirish yo‘li tomonidan unga yondosh qilib qurilgan ishlab chiqarish xonalari bloki; 
yagona ixcham hajmli yechim.