ISBN 978-9943-13-038-8
© «1QT1SOD-MOL1YA», 2007
© E. X u d o y b e rd iy e v , 2007
S O ‘Z BO SH I
So‘nggi yillarda hayotimizda yuz berayotgan tarixiy o'zgarishlar
barcha ijtimoiy fanlaming mohiyatini, asosiy qoidalarini mustaqillik
mafkurasi ruhida qayta idrok etishni, yangicha tahlil va talqin qilishni
zarur qilib q o ‘ydi. Deyarli barcha ijtimoiy fan lar b o ‘yicha hozirgi
davr ruhiga, dem okratik o ‘zgarishlar va islohotlarga m os keladigan
darsliklar, q o 'llan m alar va dasturlar yaratishga kirishildi. Aslida,
adabiyotshunoslik sohasida ham eskirib q o lg an va chiqarib
tashlanishi za ru r b o ‘lgan yoki yangicha ta lq in la rn i kutayotgan
qarashlar, q o id alar ham da m uam m olar ju d a k o ‘p. C h u no nch i,
aw algi “A dabiyotshunos-likka kirish” darsliklarida partiyaviylik,
sinflylik, sotsialistik realizm masalalari talqini va sharhiga ko‘plab
sahifalar ajratilgan cdi.
Endilikda diniy mazmundagi adabiyotga ham m unosabat keskin
o ‘zgardi. H ozir “ saroy ad ab iy o ti” va d iniy ad a b iy o tn i qoralash
yo‘lidan borib b o lm a y d i.
Shu kabi son-sanoqsiz dalillar hozirgi davr ruhiga m os keladigan
yangi “A dabiyotshunoslikka kirish” darsligini yuzaga keltirish
zaruratini tug'dirdi. M azkur zaruratdan kelib chiqib, ushbu kitobni
yozishga va unda adabiyot-shunoslikning eng so‘nggi yangiliklarini,
yutuqlarini ham da o ‘zgarish!arini imkon boricha qam rab olishga
jazm etildi. D em ak, m azkur kitobni yozishdan k o ‘zlangan asosiy
m aqsad davrim iz ruhiga, tarixiy o ‘zgarishlarga m os keladigan
“Adabiyotshunoslikka kirish” darsligini yuzaga keltirishdir.
Darslikda, eng avvalo, o ‘zbek adabiyotshunosligida q o ‘lga
kiritilgan tajribalar hisobga olindi. U nda o ‘rta m ak tab lar uchun
adabiyot ilmidan dastlabki darsliklar yozgan A bdu rah m on Sa’diy,
A bdu rauf F itrat va Izzat S u lton singari o lim larn in g a n ’analari
izidan borishga harakat qilindi. Shuningdek, oliy o ‘quv yurtlari
u c h u n “A dabiy o tsh u n o slik k a kirish” fa n id a n N .S h u k u ro v ,
S h .X o lm a to v , M .M a h m u d o v , T .B o b o y e v la r e 'l o n qilg an
q o ‘llanm alar ham m azkur ish uchun zam in b o ‘lib xizm at qildi.
Albatta, ijtim oiy-tarixiy hodisalar ko‘pch ilik fan lar qatori
adabiyotshu-noslik ilmiga ham o ‘z ta’sirini o ‘tkazishi shubhasizdir.
Shu bilan bir qatorda, adabiyotshunoslikda ko‘plab qoidalar borki.
ular uzoq yillar davom ida dcyarli o ’zgarmay keladi. Mazkur qoida
va m u am m o larn i yoritishda yuqoridagi olim larning asarlari bilan
b irq a to rd a ja h o n adabiyotshunosligi sohasidagi tajribalarga ham
m u ro ja a t q ilin d i. C h u n o n c h i, “ A d a b iy o t n a z a riy a s i” va
“A dabiyotshunoslikka kirish” fanlari b o ‘yicha darsliklar yozgan
M ustaqil D a v latlar H a m d o ‘stligi olim larining asarlari sh ular
ju m la sid a n d ir. A yrim qoidalar, q arashlar va talqinlar m azkur
a sarlard ag i fikrlarga yaqin b o 'lg a n i h o ld a ushbu kitob dag i
misollarning aksariyatini imkon boricha milliy adabiyotdan olishga
harakat qilindi.
V u q o rid a g ila rd a n ta sh q a ri, ad a b iy o tn in g ayrim n a z a riy
m asalalarini yoritishda F itrat, C h o lp o n , O ybek kabi adiblar,
A .Q a y u m o v , L .Q a y u m o v , H .Y o q u b o v , M .Q o ‘s h jo n o v ,
O .S h a ra fid d in o v , B .N azaro v , S .M irv a liy ev , U .N o rm a to v ,
H.Abdusamatov, A R ustam ov, B.Sarimsoqov, N.Xudoy-berganov,
S.Sodiq, M.Sultonova singari olimlarning maqola hamda kitoblariga
ham tayanildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |