Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Ilm fan 
XVI—XVIII asrning birinchi yarmi
Xiva xonligida ilm -fan taraqqiyoti 
butunlay to ‘xtab qolgan emasdi. Bu davrda tarix ilmi o‘ziga xos 
o‘rinda turadi. Chunonchi, Xiva xoni Abulg‘oziyxon Xiva 
tarixshunosligi maktabiga asos soldi.
Abulg‘oziyxon fan va madaniyat tarixida „Shajarayi turk“ va 
„Shajarayi tarokima“ asarlari bilan o‘chmas nom qoldirdi.
„Shajarayi turk“ asarining 9-bobi bevosita Xorazmning 
1512— 1663-yillardagi ijtimoiy-siyosiy tarixiga bag‘ishlangan. 
Unda aniq tarixiy voqealardan tashqari, turkiy xalqlar an’ana- 
lari, Xiva va Buxoro munosabatlari jarayoni yoritilgan. Pul 
muomalasi haqida m a’lumotlar berilgan.
Abulg‘oziyxonning yana bir katta xizmati shundan iboratki, 
u o‘z asarlarini oddiy kitobxon uchun turkiy tilda yozgan. 
Shuning uchun ham ayrim olimlar uning asarlarini yangi 
0
‘z­
bek tili yozma yodgorligi, deb hisoblashadi.
Vengriyaning mashhur sharqshunosi X. Vamberi 
„Abul-
g ‘oziyning „Shajarayi tu r k “i uchun butun dunyo undan
minnatdor“,
deb yozgan edi. Bu asar bir necha asrlardan beri 
ko‘plab tillarga taijima qilib kelinmoqda.
Abulg‘oziyxonning topshirig‘i bilan „Dasturul amal“ asari 
ham yozilgan. Afsuski, bu asar muallifi hamon aniqlangan emas. 
Ushbu asarda Sohibqiron Amir Temurdan tortib Zahiriddin 
M uham m ad Boburga qadar tem uriylar shajarasi qisqacha 
sharhlangan. Har bir hukmdorga qo‘lyozmaning bir bo‘limi 
bag‘ishlangan.
Qo‘lyozma kitob 
XVI asrda Xiva xonlari kutubxonalarida
san»ati 
xattotlik, husnixat maktabi shakllandi.
Mashhur xattot Hamadoniy 1556-yil- 
da Eshmuhammadxonga 
„Shohnoma“ni 
miniaturalar uchun 
ochiq joy qoldirib ko‘chirib berdi.

---

XVII—XVIII asrlarda Xivada M uhammad Yusuf Rojiy, 
Bobojon Sanoiy, M uhammad Rizo Oxund kabi qator usta 
xattotlar yashab, melmat qilganlar. Ular she’riy asarlar, taijima 
va tarixiy kitoblami ko‘chirganlar. Har bir kitobni bezashda bir 
necha soha ustalari ishtirok etganlar. Bular —