Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

 Zg olonlar, 
tashqar. oshirilardj 
Subhonqulixon
davrida raiyatdan 7 yillik soliqlarni bir- 
daniga yig‘ib olish hollari b o ‘lgan.
Ubaydullaxon esa aholidan yig‘iladigan soliqlar miqdorini 4 
baravarga ko‘paytirgan. Ubaydullaxon 1708-yilda pul islohoti 
o ‘tkazib, tarkibining 35 foizini kumush tashkil etuvchi tangalar 
o ‘miga, tarkibida 9 foiz kumush bo ‘lgan tangalami zarb ettiradi 
va uning qimmatini oldingi tangalarga teng deb belgilaydi. Natijada 
pulning qadri 4 baravar kamayadi, norozilik kuchayib, do‘kon- 
dor va hunarm andlar o ‘z m ahsulotlarini sotmay qo ‘yadilar, 
do‘konlar yopiladi, savdo-sotiq ishlariga katta zarar yetadi.
M uham m ad Amin Buxoriyning ,,Ubaydullanoma“ asarida 
„ Oddiy xa lq va k a m b a g ‘allar m u sh ku l ahvolda qoldilar,
kundalik yeyish-ichishdan mahrum b o ‘ldilar, hatto kafan uchun
mato topolmay, jonlarini xudoga topshirdilaru,
deb yozilgan edi. 
Bunday ahvolga chiday olmagan xalq 1708-yilda Buxoroda 
qo‘zg‘olon ko‘taradi.
Q o‘zg‘olonchilar xon saroyiga yaqinlashib, saroyni o ‘rab 
oladilar. Ark darvozasiga tosh yog‘dirib, xonni haqoratli so‘zlar 
bilan badnom qiladilar. Q o ‘zg‘olon bostiriladi, yangi tangalar 
qim m ati ikki baravarga tushirilib, d o ‘konlar qayta ochiladi.
1712-yilda Samarqandda qo‘zg‘olon ko‘tarilib, xalqqa zulm va 
zo ‘ravonlik qilayotgan kenagas qabilasidan qo‘yilgan Sulton 
T o ‘qsabo shahardan haydaladi. XVIII 
asrda Balx, Karmana,

---

M iy o n q o l, S h ahrisabz va b o sh q a v ilo y atlard a h am xalq 
qo ‘zg‘olonlari ko ‘tariladi. Biroq qo‘zg‘olon tartibsiz, tarqoq 
holda b o ‘lganligi uchun tezda bostiriladi. Xalq qo‘zg‘olonlari 
Buxoro xonligi siyosiy tartiblarining istiqboli yo‘qligini yaqqol 
ko‘rsatdi va uni yanada zaiflashtirdi.
Mulki sultoniy — bu ... 
Tanho — bu ...
Suyurg‘ol — bu ... 
Vaqf — bu ...
• Yerga egalik qilishning mulki sultoniy, suyurg‘ol, tanho, 
xususiy mulk, mulki xurri xolis, vaqf mulkchiligi shakllari 
bor edi.
• D arom ad alohida shaxslar qo‘lida to ‘planib, xon xazinasi 
kambag‘allashib, raiyat ahvoli og‘irlashib bordi.
1. Ashtarxoniylar davrida qanday davlat lavozimlari bo‘lgan?
• 2. Qanday mulk shakllari bo‘lgan? Nomlarini ayting.
3. Yerga egalik qilishning ashtarxoniylar davridagi tartibi qanday 
oqibatlarga olib keldi?